Davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish

Kvadrantlarning asosiy metrologik xususiyatlari.
Kvadrantning haqiqiy mutloq xatoligi quydagicha aniqlanadi:
a_h=A-A_e ,
bu erda: A - asbobning ko‘rsatishi, A_e – etalon toshlar og‘irligi. Kvadrantning nominal mutloq xatoligi quyidagicha aniqlanadi:

a_n=S,

bu erda: S - shkalaning bo‘linma oralig‘i.

7. 
   jadval
   

Parametr nomerlari	KV-1,6	KV-4,1	KV-15	KV-30	KV-50
1.tortish chegarasi, g
1-oraliq: eng kami	0,5	1,4	4	10	20
eng ko‘pi	1,1	3,0	10	21	50
2-oraliq: eng kami	1,0	2,5	9	19
eng ko‘pi	1,6	4,1	15	30
2-oraliq bahosi, g 1-oraliq	0,002	0,01	0,02	0,05	0,1
2-oraliq	0,005	0,02	0,05	0,1
3-ko‘rsatkich oralig‘ining belgilangan oraliq xatoligi	 1	 1	 1	 1	 1

Kvadrantning haqiqiy nisbiy xatoligi mutloq xatoligining etalon toshlar massasiga nisbati bo‘yicha aniqlanadi:

x
_{ } A  A_Э 100 _ а_х 100 _.
А_Э А_Э
Kvadrantning nominal nisbiy xatoligi nominal xatolikning asbob ko‘rsatkich nisbati bo‘yicha aniqlanadi:
_{ } ^{аН 100} _ С 100 _.
^Н А А
Kvadrantning aniqlik ko‘rsatkichi, nisbiy xatolikka teskari proporsional bo‘ladi:
Nominal aniqlik T_n=1/_n; Haqiqiy aniqlik T_h=1/h.
Nisbiy xatolik va aniqlik ko‘rsatkichi shkalaning joyiga bog‘liq: boshlanishida aniqlik eng kam miqdorda, oxirida esa aniqlik Yuqori bo‘ladi.
Kvadrantning sezgirligi S shkala ko‘rsatkichining Y chiziqli siljishini o‘lchayotgan o‘lcham qiymati X ning o‘zgarish nisbati bo‘yicha aniqlanadi.
Asbobning sezgirligi quyidagicha aniqlanadi:
S  ^Y .
X
Chiziqli siljish esa quyidagicha hisoblanadi:
Y  n 1
bu erda: n - oraliq soni (ko‘pincha 2-3 oraliq), l-bir oraliqning uzunligi
«S» ko‘pincha mm/g yoki mm/mg da o‘lchanadi.
Tekshirishni o‘tkazish uslubi. Kvadrantning to‘g‘ri ishlayotganligi quyidagicha tekshiriladi: ustki holatini tekshirish; sinab ko‘rish; to‘g‘riligi va ko‘rsatishining bir xilligini tekshirish.
Ustki holatini tekshirish vaqtida kvadrantning belgilangan konstruktorlik hujjatlari, uning qolgan qo‘shimcha qismlari bo‘lishi kerak. Undan tashqari, ko‘rsatkich egilmagan, shkalada qo‘shimcha chiziqlar chizilmagan va tirnalmagan bo‘lishi lozim.
Kvadrantni sinab ko‘rish vaqtida ko‘rsatkich uchi bilan shkala oralig‘i 2 mm bo‘lishi shart.
Kvadrantni ishlatishdan oldin qattiq va tekis joyga joylashtirib, undagi ko‘rsatkichning oxirini shkalaning boshlanishiga to‘g‘ri kelishi tekshirib ko‘riladi. Ko‘rsatkich shkalaning boshlanish nuqtasiga to‘g‘ri kelmaslik oralig‘i 0,5 mm dan ko‘p bo‘lmasligi kerak. Uning uchun kvadrant har bir shkalaning oralig‘ida oltita joyidan tekshirilib ko‘riladi: boshidan, o‘rtasidan va oxiridan.
Tekshirish uchun shayinning o‘ng tomonidagi ilgakka kerakli miqdordagi Yuk osish bilan olib boriladi.
Kvadrantning ikkinchi oralig‘i birinchi oralig‘i kabi tekshirilib ko‘riladi. Unda shayinning chap tomondagi ilgagiga kerakli miqdordagi Yuk osilib, ikkinchi oralig‘ining ko‘rsatkichi tekshiriladi va hokazo.
Kvadrantning asosiy oraliq xatoligi 1 shkala oralig‘idan ko‘p bo‘lmasligi
shart.