Davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish

Ishning bajarilish tartibi
Kvadrantda ishni bajarish uchun birinchi navbatda uning ko‘rinishi va metrologik ko‘rsatkichlari tekshiriladi, hamda aniqlanadi. Bu ishlar asosan etalon
toshlar yordamida amalga oshiriladi.

7. 
   jadval
   

Etalon toshlar og‘irligi g, Ae	Asbobning ko‘rsatishi A	Haqiqiy mutloq xatolik ah=A-Ae	Haqiqiy nisbiy xatolik h= ah100/Ae	Haqiqiy ko‘rsatkich aniqligi, Th Tx=1/h
^Ae1	A1 A1
^Ae2	A2 A2
^Ae3	A3 A3
^Ae4	A4 A4
^Ae5	A5 A5
^Ae6	A6 A6

Kvadrantning mutloq va haqiqiy nisbiy xatoligi, mutloq va nisbiy nominal xatoligi, ko‘rsatkich aniqligi shkalaning har bir qismi uchun 5-6 nuqtasida, uning sezgirligi esa kvadrant shkalasining boshi, o‘rtasi va oxirida aniqlanadi.

Shkalaning bir qancha joyidan og‘irlik (A) o‘lchangandan keyin haqiqiy xatolikni hisoblash uchun eng katta farq (A-A_e) olinadi.
Olingan natijalar quyidagi 8 va 9 jadvalga yoziladi.

7. 
   jadval
   

Shkala qismi	Shkalaning o‘lcham joyi	Yukning o‘sishi, X	Ko‘rsatkichni siljishi, Y	Sezgirlik, S
1	boshi
	o‘rtasi
	oxiri
2	boshi
	o‘rtasi
	oxiri

Kvadrantning metrologik ko‘rsatkichi, o‘lchash natijalari bo‘yicha Yuqoridagi jadvalga asosan nominal va haqiqiy mutloq xatolik grafiklari quriladi.

3. LABORATORIYA ISHI

MAVZU: RM-3-1 UZISH MASHINASINING ASOSIY METROLOGIK XUSUSIYATINI O‘RGANISH.


Ishdan maqsad: RM-3-1 uzish mashinasining asosiy metrologik xususiyatini o‘rganish to’g’risida ko’nikma va malakalarni shakillantirish
Nazariy ma’lumotlar
Uzish mashinasi (RM-3-1, RM-30) iplarning mustahkamligi va uzilishdagi uzayishini aniqlash uchun mo‘ljallangan bo‘lib, u quyidagi qismlardan tashkil
topgan: mayatnikli kuch o‘lchagich, passiv va aktiv qisqichlar, o‘tkazgich mexanizmi aktiv qisqichga bog‘langan (1-nchi rasmga qaralsin), cho‘zilishni o‘lchagich qismi va elektryuritgich.
Elektryuritgichni harakatga keltirish ishlari «vverx» yoki «vniz» tugmachalari orqali amalga oshiriladi. Agar namunani uzish vaqtida xatolik ro‘y bersa, elektrYuritgich avtomatik ravishda to‘xtab qoladi.
Pastki qisqichni yuqoriga, ya’ni o‘zining oldingi holatiga keltirish ishlari
«vverx» tugmachasi orqali bajariladi. Aktiv qisqich o‘zining oldingi holatiga kelgandan so‘ng, elektryuritgich avtomatik ravishda to‘xtaydi.
Elektryuritgichni hohlagan paytda to‘xtatish uchun «stop» tugmachasi bosiladi.
Mustahkamlik mayatnikli kuch o‘lchagichda aniqlanadi. Kuch o‘lchagich mayatnigi sharikli g‘ildirak markaziga o‘rnatilgan.
Ipni uzib, mustahkamligi aniqlanib bo‘lgandan keyin, ko‘rsatkich o‘zining oldingi holatiga olib kelinadi. Bu ishlar tutqich yordamida amalga oshiriladi. Tutqichlar asosan tishli g‘ildirakka tegib ushlab turiladi, iplarni uzib bo‘lgandan so‘ng, olingan natijalarni shkaladagi ko‘rsatkichning to‘xtash joyiga qarab yozib olish mumkin.