Davriy sistemaning IV b-guruh elementlari va uning birikmalari sanoatdagi ahamiyati Reja

Olinishi. Marganets elektr pechlarida alyumotermik va silikotermik usullar bilan olinadi:
3Mn₃O₄ + 8AI 9Mn + 4AI₂O₃ +Q
MnO₂ + Si Mn + SiO₂
Bunday usul bilan olingan Mn oksidlari bilan aralashgan xolda bo’ladi. Lekin bunday aralashmalar sanoatda o’tga va issiqlikka chidamli materiallar olishda asosiy xomashyo hisoblanadi. Toza xoldagi marganets uning ikki valentli tuzlarini elektroliz qilib olinadi. Texnetsiy elementi faqat sun’iy usulda olinadi. Reniy esa uning oksidlarini yuqori temperaturada vodorod bilan qaytarib olinadi:
Re₂O₇ + 7H₂ 2Re + 7H₂O
Bundan tashqari, reniy elementini uning perrenat tuzlarini elektroliz qilib yoki vodorod oqimida qizdirib olinadi.
2NH₄ReO₄ + 4H₂ 2Re + N₂ +8H₂O
Ko’p miqdorda reniy olishda atom sanoati chiqindilaridan foydalaniladi.
Xossalari. Marganets — och-kulrang tusli mo’rt metall. U turtta kristall tuzilishli modifikatsiyaga ega. Texnetsiy — ku­mushsimon yaltiroq metall, geksagonal strukturada kristallanadi. Reniy — kulrang kumushsimon, yaltiroq elastik metall, geksagonal strukturada kristallanadi. Bu elementlarning kimyoviy aktivligi Mn—Tc—Re qatorida chapdan o’ngga o’tgan sari kamayib boradi, chunki kuchlanishlar qatorida Mn vodorodgacha joylashgan bo’lsa, Tc bilan Re undan keyin joylashgan. Marganets suyultirilgan HCI va H₂SO₄ kislotalar bilan aktiv reaksiyaga kirishib, vodorodni siqib chiqarishi bilan birga kation akvakomplekslarini hosil qiladi:
Mn +2HCI MnCI₂ + H₂
Mn + H₂SO₄ + 6H₂O [Mn(H₂O)₆]SO₄ + H₂


Texnetsiy va reniy elementlari nitrat kislotada erib, anion komplekslarini xosil qiladi:
ZTs + 7NNO₃ Zn[TsO₄] + 7NO+2H₂O
Marganets nitrat kislota ta’sirida passivlashadi, u ammoniy xlorid qo’shilgan suvda yaxshi eriydi:
Mn + 2H₂O + 2NH₄CI MnCI₂ + 2NH₄OH + H₂

Marganets ayniqsa kukun xolatda kimyoviy aktiv metall, qizdirilganda kislorod, oltingugurt, fosfor, uglerod, azot va galogenlar bilanreaksiyaga kirishadi. Alyuminiy, surma, mis va boshqa metallar marganets bilan ferromagnit kotishmalar xosil qiladi.
Texnetsiy o’zining kimyoviy xossalari jixatidan reniyga ko’proq, marganetsga kamroq o’xshaydi. Texnetsiy "zar suvida" va HNO₃ + H₂O₂ aralashmasida eriydi, kislorod oqimida oksidlanib, Tc₂O₇ xosil qiladi. Texnetsiy va reniy yuqori temperaturada qizdirilganda kislorod, oltingugurt va galogenlar bilan reaksiyaga kirishadi.