Day o‘yinlar ularda agressiv hulq-atvomi yanada kuchaytiradi

day o‘yinlar ularda agressiv hulq-atvomi yanada kuchaytiradi.

15.7. Agressiyani bartaraf etuvchi mashq va o‘yinlar

Agressiyani bartaraf etishni maqsad qilgan trening mashg‘ulotlari asosan shaxsda frustratsion

tolerantlikni shakllantirishga yo‘nalgan boladi. Chunki, mutaxassislaming fikriga ко га,

frustratsiyalar sonining ko'pligi va ahamiyatlilik darajasi insonda agressiyani chaqiruvchi asosiy

omillardan biri hisoblanadi. Shuni hisobga olgan holda quyida shu yo‘nalishdagi mashqlar turkumi

beriladi.

«Xavfli yo'l» mashqi

Mashq maqsadi: jamoada bir-biriga nisbatan o'zaro yordam va o'zaro qo'IUli quvvatlashni

mustahkamlashdan iborat.

Guruh ishtirokchilari bir-birlariga orqama-orqa holda yelkalatl blr blrlga teglli turadi.

Psixolog bo'r bilan chiziq chizadi va shunday deydi: «Bu chlzlq ko'p qavatll uyning balkonidagi

chegara chiziq. Guruhdagi biror kishi o'z xohlshlga ko'ra, pasgga tushib ketmasdan chiziq bo'ylab

o'tishi zarur. Guruhning vazifasl esa unga yordamlashishdir. Qisqa gaplashishlar va jismoniy

turdagi turli qo'llab-quvvatlashlarga ruxsat etiladi, bu jarayonda eng muhimi balkondan tushib

ketmaslik.

Bu o'yinni bajargandan so'ng ishtirokchilar o'z taassurotlari haqida fikr almashadilar. Bunda

ayniqsa, chiziqdan o'tgan ishtirokchi yo'lning qaysi qismida qo'llab-quvvatlashni sezdi, qaerda

o'yinning qoidalarini bajarishi kiyin bo'ldi, nima uchun? kabi holatlar muhokama etiladi. Guruh

ishtirokchilari nima uchun bir gal qollab-quvvatlash muvaffaqiyatli chiqqani, boshqa gal esa

samarasiz bo'lganligi haqida fikr almashadilar.

Navbatsiz xaridor" mashqi

Mashq maqsadi: guruh a’zolarida tolerant xulq-atvomi rivojlantirishdan iborat. Mashqning

borishi: Yetti kishi do‘konda navbatga turgandek ketma-ket turib olishadi, sakkizinchi kishi esa

do‘konga navbatsiz keladi. Uning maqsadi do‘kondan navbatsiz xarid qilish. Shu maqsadiga

erishish uchun u har bir ishtirokchi bilan gaplashadi. Navbatda turganlar uning xarid qilishiga

qarshilik bildirishlari va o‘z agressiv xulqlarini namoyon etishlari zarur. Asosiy ishtirokchi esa

ularga o‘zining xushmuomalaligi bilan tolerant munosabatni targ‘ib etishi va o‘z maqsadiga

erishishi lozim.

Bu vaziyat o‘ynalayotganda guruhning boshqa a’zolari kuzatuvchi boiadilar. Keyin umumiy

muhokama o'tkaziladi, o'yinning har bir daqiqasi tahlil qilinadi. Navbatda turganlardan kim

navbatsiz odamni o‘tkazib yubordi, kim o'tishiga yo‘l qo'ymadi, qanday vositalar qoilanildi

(masalan, iltimos qilish, yalinish va hokazo) kabi masalalar muhokama qilinadi.

«Akvarium» mashqi

Mashq maqsadi: hayotiy jarayonlarda yuz beradigan va agressiyani chaqiruvchi vaziyatlarga

nisbatan munosabat bildirishning maxsuldor individual uslub va vositalarini izlash.

Guruh teng ikkiga boiinadi. Ulaming birinchisi aylana markazida joylashadi, ikkinchisi esa

ulaming atrofida. Xuddi shunday holatda ikkita - ichki va tashqi aylana hosil b - ‘ladi. Aylananing

ichkarisida joylashgan ishtirokchilar trenerdan munozara uchun ma’lum bir mavzuni oladilar.

Masalan, pedagogik hayotdan olingan va ishtirokchilar uchun dolzarb boigan mavzular berilishi

mumkin: «Litsey yoki kollej o'quvchisi darsni buzishga harakat qilyapti», «Auditoriyada tartib

saqlash qiyin», «Bolalar ketma-ket seminar darsiga tayyorlanmasdan kelishyapti» va hokozo.

Mavzu «Bu yerda va xozir» printsipi byicha muxokama ilinadi. Bunda fakat aylana ichidan

ishtirokchilar muxokamada ishtirok ladi. Aylana tashkarisida girgan ishtirokchilaming vazifasi hech

narsa demay, ikki aylanada tirgan bir kishini kuzatishdan iborat. Ularkuzatish ob’ekti o‘zini qanday

tutishi, qanday kommunikativ vositalardan foydalanishi, muloqat bo‘yicha shcriklariui qo'llab -

quvvatlashlari faollgi va sus-ligi, peshqadamlilikka intilishini kuzatib, ta’kidlaydilar.

Taxminan, 15-20 daqiqadan so‘ng ishtirokchilar o'rinlarini almashtiradilar. Psixolog yangi

mavzuni tavsiya etishi yoki qiziqarli va mazmunli bahs yuzaga kelgan bo'lsa shu mavzuni davom