Demokratik jamiyatda oilaviy

"Oila" kodeksining 24-moddasida belgilab qo'yilgan mazkur qoida er-xotinning birgalikda oilaviy masalalarni hal qilishdagi huquqlarini ta'minlashga qaratilgan.
Er yoki xotin tanlagan kasb uni qanoatlantirib, oila ta'minoti uchun mablag' topishga xizmat qilishi lozim. Er-xotindan birining tekinxo'rlik bilan kun kechirishi, oilaning moddiy ta'minotida o'z mehnati bilan ishtirok etmasligi ham nikohdan ajralish uchun asos bo'lishi mumkin. Er-xotinning birga yashashi bolalarni tarbiyalash, mustahkam oila qurish uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
Qonun har bir er-xotinga qayerda yashashini erkin hal qilish huquqini berib, bir yo'la ularni rag'batlantiradi.
Qonunchilik bunday maqsadlarda ko'maklashib, birortasi asosiy ish joyidan ko'chadigan bo'lsa, yo'l puli to'lash, o'quv yurtini tamomlagan mutaxassislarni ishga taqsimlashda, ularni yashab turgan joyida qoldirish va boshqa masalalarni hal etish tartibini belgilaydi. Er-xotinning turar joyiga qarab, ularning voyaga yetmagan farzandlari turar joylari belgilanadi.
Hadisi sharifda aytiladi: "Xotinning erga nisbatan haqlari: o'zi ovqatlanganda xotinini ham ovqatlantirish, o'zi yangi kiyim kiysa, unga ham olib kiyintirish, yuziga urmasligi, haqorat qilib so'kmasligi, arazlaganda uzoqqa ketmasdan faqat bo'lak yotishligidir".
Bundan tashqari to'rt oydan ortiq muddatga yolg'iz tashlab ketmaslik, agar shu vaqtdan ortiq muddatga safarga ketmoqchi bo'lsa, o'zi bilan olib ketish, uning qo'lidan kelmaydigan ishlarni buyurmaslik kabilar xotinlarning erlaridagi haqlari jumlasiga kiradi.
Hadisi sharifda: "Odamlar ichida xotin kishiga nisbatan haqlirog'i uning eridir. Erkak kishiga nisbatan haqlirog'i bu uning onasidir" deyilgan.
"Bundan tashqari, ayol erining buyrug'isiz biror narsa sarf qilmasligi, chunki, o'sha sarf qilingan narsaning yarmi erinikidir" — deyilgan.
4. Nikoh tuzish tartibi va shartlari. Oila kodeksining 13-moddasiga binoan, nikoh fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organlarida tuziladi.
Diniy rasm-rasumlarga binoan tuzilgan nikoh huquqiy ahamiyatga ega emas.
Fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organi ariza qabul qilganida ularni nikohni qayd etish tartibi va shartlari bilan tanishtirishi, er-xotin va ota-onaning huquq va majburiyatlarini ularga tushuntirishi, bir-birlarining sog'lomlik holatlaridan va oila qoidalaridan xahardor ekanliklariga ishonch hosil qilishlari kerak.
Nikohga kiruvchilar nikohga to'sqinlik qiladigan holatlarni yashirganliklari uchun javobgar bo'lishlari haqida ogohlantiriladilar.
Nikohni tuzish nikohlanuvchilarning fu­qarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organlarida, ari­za berganlaridan keyin bir oy o'tgach, shaxsan ularning ishtirokida amalga oshiriladi.
Bir oylik muddatni qisqartirishga asos bo'luvchi uzrli sabablar:
• agar nikohni qayd ettirish uchun ariza berganlar uzoq vaqt birga turgan bo'lsalar;
• nikohni qayd ettirish uchun ariza berganlarning er-xotinlik munosabatlaridan tug'ilgan bolalar bo'lsa yoki xotin homilador bo'lsa;
• kuyov yoki kelinning yaqin qarindoshlaridan biri og'ir kasal bo'lsa;
• ariza berganlardan biri uzoq muddatga chet elga ketayotgan bo'lsa;
• nikohni qayd ettirish uchun ariza bergan kuyov armiya safiga chaqinlgan yoki shu kabi uzrli sabablar bo'lsa.
Yuqondagi holatlarning har birida tasdiqlovchi hujjat talab qilinadi. Ayrim hollarda esa bu muddat 3 oygacha uzaytirilishi mumkin. Nikoh tuzish shartlari: