Denov tadbirkorlik va pedagogik instituti Tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti Iqtisodiyot yo'nalishi 1i-22 guruh talabasi Xayitboyev Hamidulloning Menejmentga kirish fanidan tayyorlagan slaydi

Denov tadbirkorlik va pedagogik instituti Tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti Iqtisodiyot yo'nalishi 1i-22 guruh talabasi BOZOROV BEHRUZ menejment fanidan tayyorlagan slaydi

REJA:
1.Boshqaruv qarorlari jarayonining mazmuni va bosqichlari.
2. Menejment texnologiyasidagi boshqaruv qarorlarining o’rni.
3.Boshqaruv qarorlarni qabul qilish mexanizmi.
Mavzu:Boshqaruv qarorlarini bajarishni asoslash, qabul qilish va tashkil etish jarayonining tahlili
Boshqarmaga oid qarorlar bu menejerning aniq boshqarish faoliyati natijasidir. Qaror qabul qilish boshqarish asosidir. Qaror ishlab chiqib qabul qilish har bir satxdagi rahbar faoliyatining ijodiy jarayonidir. Bunga quyidagilar kiradi: - maqsadni ishlab chiqish va maqsadni qo’yish; - olingan ma’lumotlarga asosan muammolarni o’rganib chiqish; - samaradorlik me’zonini tanlash va asoslash; - muammoni yechishning har xil variantlarini mutaxassislar bilan muhokama qilish; - optimal qarorlarni tanlash va ifodalash; - qaror qabul qilish; - ijrochilar uchun qarorlarni aniqlashtirish.
Menejment texnologiyasi boshkarmaga oid qarorlarni 3 bosqichdan iborat bo’lgan jarayon sifatida qaraydi: qarorni tayyorlash; qaror qabul qilish; qarorni amalga oshirish. Qarorni tayyorlash bosqichida holatning mikro- va makrodarajadagi iqtisodiy tahlili o’tkaziladi, bunga axborotlarni qidirish, yig’ish va ishlov berish hamda yechilishi kerak bo’lgan muammolarni ifodalash kiradi. Qarorni qabul qilish bosqichida harakatning alternativ yechimlari va yo’nalishlarini ko’p variantli hisob – kitoblar yordamida ishlab chiqish va ularga baho berish, optimal qarorlarni tanlash me’zonlarini aniqlash, eng yaxshi qarorlarni tanlash va qabul qilish amalga oshiriladi. Qarorni amalga oshirish bosqichida esa qarorni chuqurroq aniqlashtirish va uni ijrochilarga yetkazish, qarorni bajarilishini nazorat qilish, zarur bo’lsa ba’zi bir o’zgartirishlar kiritish, qaror bajarilishi natijasida olingan natijalarga baho berish kabi ishlar amalga oshiriladi.
Qaror qabul qilishda umumiy boshqaruv deganda, qaror qabul qilish jarayoni bitta umumiy rahbar qo’lida deb tushuniladi. U esa o’z navbatida yuqori rahbarga buysunadi. Bu yerda, qarorni qabul qilishda iyerarxiya hosil bo’ladi, ya’ni har bir rahbar o’zining rahbari bilan maslahatlashadi. Qaror qabul qilish qoidalari yoki normativlari odatda firmaning o’zida ishlab chiqiladi va e’lon qilinadi. Bu qoidalarda aniq sharoitlarda qarorlar qabul qilishda kerak bo’lgan harakatlar ko’rsatiladi. Bu qoidalarning maqsadi har hil bo’linmalarni o’zaro muvofiqlashtirish. Bu qoidalar 3 turga bo’linadi: operativ, strategik, tashkiliy
Boshqaruv qarorlarini amalga oshirish- bu rahbarning o'ziga xos faoliyati bo'lib, boshqaruv tsiklini yakunlaydi va odamlardan, ularning imkoniyatlari, kuchlari, qarorlarni amalga oshirish uchun vositalar va usullarini bilishni talab qiladi. Ushbu jarayonning asosiy muammosi shundaki, agar menejer qarorlarni tayyorlash va qabul qilish bosqichida ob'ektlar va hodisalarning ideal tasvirlari bilan ishlasa, boshqaruv qarorlarini amalga oshirish jarayonida u ko'pincha haqiqiy ishlab chiqarish holatiga duch keladi. idealidan farq qiladi. Etarli tajribaga ega bo'lmagan, narsa va hodisalar bilan aqliy faoliyat yuritadigan rahbar ideal g'oyalarni boshqarishda qulaylikka o'rganadi va ongsiz ravishda haqiqiy ishlab chiqarish holatini soddalashtirishga imkon beradi. Bunday boshqaruv natijasida qabul qilingan boshqaruv qarorlari chidab bo'lmas bo'lib, amalda qo'llanilmaydi. Shunday qilib, bu erda shuni tushunish kerakki, rahbar o'z faoliyatini emas, balki boshqa odamlarning ishini tashkil qiladi.
Turg'unboy Boirov:
Operativ qoidalar – bu o’rta boshqaruv zvenolarda ishlatiladigan har hil instruksiyalar. Strategik qoidalar – bu ishlab chiqarilgan mahsulotlar turini aniqlash, xizmat turini aniqlash, narxlar o’rnatish usullari, sotish shart-sharoitlarini ishlab chiqish masalalari kiradi. Tashkiliy qoidalar mahalliy yoki davlat qonunlariga asoslanadi. Bunga firma faoliyatining maqsadi va harakterini aniqlash, uni davlat tashkilotlari bilan munosabati, firma nizomi, huquqiy shakllari kabi masalalarni o’z ichiga oladi. Bu qoidalar firmaning egasini, uning huquqi va javobgarligini, dividendlar o’lchovini, yuqori boshqaruvchilarning maoshi va premiyalarini, okladlar sxemasini, kapital quyilmalar limitini va boshqalarni belgilaydi. Rejalar boshqarishning qarorlarini qabul qilishda har hil bo’linmalarning faoliyatini o’zaro mavofiqlashtirish vositasidir. Ikki tomonlama qarorlar qabul qilishda bir sathdagi rahbarlarni yuqoridagi rahbarlar bilan maslahatlashmasdan individual harakatlar natijasida qabul qilingan qarorlar.
Qarorni amalga oshirish rejasini ishlab chiqish- bu qarorning maqsadlariga minimal xarajat bilan erishishni ta'minlaydigan chora-tadbirlar tizimini ishlab chiqish jarayoni bo'lib, unda o'z aksini topadi. ishlab chiqarish rejasi. Ishlab chiqarish rejasi- bu fazoviy va vaqtinchalik bo'limlarda butun ish hajmining bo'linishi, ya'ni. ob'ektlar yoki ob'ektlar guruhlari, vazifalar va vaqt oralig'i bo'yicha. U chizilgan bo'lishi mumkin joylashtirilgan va shaklda qisqacha jadval. Kengaytirilgan reja faqat eng muhim qarorlarni amalga oshirish uchun ishlab chiqiladi, ularni amalga oshirishning uzoq muddatiga mo'ljallangan. Bunday rejalarni maxsus ishlab chiqish va tasdiqlash tavsiya etiladi. Qaror xususiy, joriy xususiyatga ega bo'lsa, uni tuzish foydali bo'ladi qisqa jadval, bu asarning faqat asosiy, asosiy daqiqalarini aks ettiradi. Boshqaruv qarorlarini amalga oshirishning keyingi bosqichi - ijrochilarni tanlash va ularga yechim mantiqini keltirish.
Amalga oshirilgan yechimni sarhisob qilish- bu keyingi shunga o'xshash qarorlarni amalga oshirishda o'tmishda sodir bo'lgan xatolarni oldindan hisobga olish uchun boshqaruv qarorini amalga oshirish jarayonida to'plangan tajribani umumlashtirish. Sezgi - bu allaqachon ongsiz holga kelgan, yuqori avtomatlashtirilgan aqliy qobiliyatlar asosida amalga oshirilgan, ularning namoyon bo'lish sohasidagi katta tajriba natijasida umumlashtirilgan fikrlash. Har bir boshqaruv qarorining o'ziga xosligi bor Mavzu, ya'ni. uni qabul qilgan shaxs yoki organ, ob'ekt- ushbu qarorni bajarishi kerak bo'lgan mehnat jamoasi yoki individual xodimlar va Mavzu, ya'ni. nima qilish kerakligini belgilaydigan qarorning mazmuni va boshqalar.
Boshqaruv qarori psixologik harakatdir, chunki u insonning aqliy faoliyati natijasidir. Shu sababli, qarorning sifati ko'p jihatdan fikrlash chuqurligiga bog'liq bo'lib, u o'z navbatida shaxs tomonidan to'plangan va u tomonidan qaror qabul qilish jarayonida foydalanadigan bilim va tajribaga bevosita bog'liqdir. Axborot nuqtai nazaridan qaror axborotni qayta ishlash natijasi bo'lib, uning davomida mumkin bo'lgan variantlardan optimalga eng yaqin, ya'ni eng yaxshisini tanlash amalga oshiriladi. Qaror bevosita boshqaruv mehnatining mahsulidir. Ushbu mahsulotlar oraliq, ammo zarur. Busiz siz yakuniy mahsulotni (avtomobil, bino, tayyor kiyim) ololmaysiz. Qaror, mahsulot turi sifatida, sotuv predmeti bo'lib xizmat qilishi mumkin. Bu sizga pul evaziga murakkab boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish uchun maxsus tashkilotlar yaratish imkonini beradi. Bunday tashkilotlarning rolini ko'pincha ilmiy muassasalar, kompyuter markazlari va boshqa tashkilotlar bajaradi.
v:
Qaror bevosita boshqaruv mehnatining mahsulidir. Ushbu mahsulotlar oraliq, ammo zarur. Busiz siz yakuniy mahsulotni (avtomobil, bino, tayyor kiyim) ololmaysiz. Qaror, mahsulot turi sifatida, sotuv predmeti bo'lib xizmat qilishi mumkin. Bu sizga pul evaziga murakkab boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish uchun maxsus tashkilotlar yaratish imkonini beradi. Bunday tashkilotlarning rolini ko'pincha ilmiy muassasalar, kompyuter markazlari va boshqa tashkilotlar bajaradi. Boshqaruv qarorlarining sifati boshqaruv samaradorligiga bevosita ta'sir qiladi. Qarorsiz nazorat bo'lmaydi. Boshqaruv qarorlari turli yo'nalish va ko'plab tayinlovlarga ega bo'lishi mumkin. Boshqaruv qarorlarini tasniflash quyidagi mezonlarga ko'ra amalga oshirilishi mumkin: sub'ekt, ob'ekt, sub'ekt, qabul qilish vaqti, ahamiyati, rasmiylashtirilishi, mustaqillik darajasi, majburiyat, shakl.
Qaror qabul qilish menejerning javobgarligi. Murakkab qarorlarni tayyorlash uchun butun ishni tashkil etish uchun mas'ul shaxs tayinlanishi mumkin. Qaror qabul qilish bo'yicha ishlarni tashkil etish quyidagilarni o'z ichiga oladi: qabul qilinadigan qaror turini belgilash; ish hajmini, muddatini, qaror qabul qilish muddatlarini va buning uchun zarur bo'lgan mutaxassislar tarkibini belgilash; qaror qabul qilish usullarini tanlash, qarorni ko'rib chiqish, kelishish va tasdiqlash (imzolash) tartibini belgilash. Ko'p sonli ishtirokchilarni o'z ichiga olgan eng murakkab qarorlarni tayyorlashda qaror qabul qilish rejasini tuzish tavsiya etiladi. Zamonaviy menejmentda e'tiborga loyiq muammo - bu qarorlarning bajarilmasligi. Shu bilan birga, bir xil masala bo'yicha qabul qilinmagan qarorlar soni ko'pincha ko'payadi. Bundan ishlab chiqarish zarar ko'radi, intizom pasayadi, ishchilar qarorlarni bajarmaslikka o'rganadilar. Binobarin, qabul qilingan qarorlar ijrosini barqaror ta’minlash uchun rahbarlar va boshqaruv apparati maksimal darajada qat’iyat ko‘rsatishi zarur.
Qarorlarning bajarilishini tashkil etish quyidagilarni o'z ichiga oladi: ularni ijrochilarga o'z vaqtida yetkazish, hisobga olish, nazorat qilish, bajarilishini tartibga solish, qarorlarning bajarilishi natijasida erishilgan natijalarni tahlil qilish va baholash. Qarorni muvaffaqiyatli amalga oshirish imkoniyati qarorning o'zida belgilab qo'yilgan bo'lib, unda nafaqat nima qilish kerakligi, balki ijrochilar, muddatlar, faoliyat vositalari va usullari, shuningdek, ijro etilishini nazorat qiluvchi shaxslar ko'rsatilgan. qarorning. Shunga qaramay, murakkab qarorlar qabul qilingan taqdirda, qarorlarning bajarilishini ta'minlash va ularni o'z vaqtida bog'lash bo'yicha chora-tadbirlarni batafsil va konkretlashtirib, amalga oshirish rejasi tuziladi. Qarorni ijrochilarga etkazish o'z vaqtida va uni targ'ib qilish va tushuntirish bilan birga bo'lishi kerak. Qarorning mazmuni va ma'nosini to'g'ri tushunishga erishish, shuningdek, xodimlarda uni amalga oshirishda faol ishtirok etish istagini uyg'otish muhimdir
Qaror qabul qilish usullari Qurilishni o'z ichiga olgan murakkab tizimlarni boshqarish amaliyotida tizimli, ekspert, mantiqiy va mantiqiy-matematik qarorlar qabul qilish usullari o'z qo'llanilishini topdi. Tizim yondoshish tizimning bir qator printsiplariga asoslanadi: a) tizimning xususiyatlarining xususiyatlarining xususiyatlari va ularning elementlarining xususiyatlarini yoki ularning xususiyatlarini muhokama qilmaslik ; b) tizimning har bir elementi, xossasi va munosabatlarining butunlikdagi o'rni va funktsiyalariga bog'liqligi; v) tizimlilik - tizimni uning strukturasini o'rnatish orqali tavsiflash imkoniyati, ya'ni. tizimning aloqa va aloqa tarmoqlari; d) tuzilma va muhitning o'zaro bog'liqligi, bu tizimning o'zaro ta'sirning etakchi tarkibiy qismi bo'lgan holda, atrof-muhit bilan o'zaro ta'sir qilish jarayonida o'z xususiyatlarini shakllantirishi va namoyon etishi bilan ifodalanadi; e) ierarxiya, bu tizimni quyi tizimlar va elementlarga bo'lish imkoniyatidan iborat bo'lib, ular o'z navbatida tizimli xususiyatlarga ega. Ko'rib chiqilayotgan tizimning o'zi kengroq tizimning quyi tizimidir, ya'ni. yuqori darajadagi tizimlar (matsistemlar). Turli xil sun'iy tizimlar bo'yicha qaror qabul qilishda tizimli yondashuvning vazifasi tizimlar yaxlitligi xus
ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT
Foydalanilgan adabiyotlar: www.wikipedi.com www.fayl org.com www.ziyo.uz www.lex.uz iqtisod darsligi