Dialogik matnning ma'no munosabatiga ko'ra turlari

3. Monologlıq tekst haqqında túsinik
Monologlıq tekst - sóylewshiniń ózine qaratılǵan, basqa shaxstıń tıńlaw hám juwap beriwi shárt emes sóylew forması. Ayırım dramalıq shıǵarmalarda personajdıń monologlıq teksti tamashagóyge qaratılǵan boladı. Monologlıq tekst prozalıq shıǵarmalarda da bar. Poeziyada bolsa tiykarǵı sóylew formalarınan biri esaplanadı. Geyde monologlıq tekstte shıǵarmanıń kulminacion tochkası bayanlanadı. Monologlıq tekst ushın, ádette, dúzılısi hám mazmunı tárepten óz ara baylanıslı, ayrıqsha kompozicion qurılısqa hám logikalıq túsinikke iye bolǵan teksttiń málim bólegi tán boladı. Monologlıq tekst awızsha (sóylew, bayanlaw) yamasa jazba (publicistika, memuarlar, kúndelikler) formasında bolıwı múmkin. Monologlıq teksttiń awızsha formasında sesler uyǵınlıǵı (intonaciya) zárúrli orın iyeleydi, jazba monologlıq tekstte bolsa sesler uyǵınlıǵı teksttiń sintaksislik konstrukciyasına, logikalıq pát túsiwshi sózlerdiń jaylasıw ornına baylanıslı. Monologlıq tekst aratordıń tiykarǵı sóylew formalarınan esaplanıp, lingvo-stilistikalıq usıl bolıp, bir qansha túrleri bar. Monologlıq tekstte monolog personajdıń ishki sóylewi, oyı formasında kórinetuǵın boladı.
Monologlıq tekst sóylewshi yamasa jazıwshı tárepinen aytılǵan waqıya-hádiyse, zat yamasa shaxs portreti, xarakteristikası yamasa xabar, maǵlıwmat bayanı bolıp tabıladı. Maqala, shıǵarma da monologlıq teksttiń bir túri esaplanadı.
Málim waqıya-qubılıslarǵa, zat hám shaxslarǵa tiyisli oy-pikir bildiriw, olardı kórkem-súwretleytuǵın qurallar yamasa dáliller menen táriyplew, anıqlama beriw, tastıyıqlaw, tiykarlaw monologlıq tekstke tán ózgesheliklerden bolıp tabıladı. Sol sebepli bunday tekstte belgi-ózgeshelik ańlatıwshı sózler, atamalar, tańlaq sóz, feyildiń funkcional formaları, stiller aktiv qollanıladı.
Monologlıq tekst jaratıwda sóz dizbekleri, ajıratılǵan gáp bólekleri, ataw gápler, qospa gáp kórinislerinen de keń paydalanıladı.
Monologlıq tekst ilimiy, publicistikalıq, rásmiy, sonday-aq, kórkem stilge tán bolıp tabıladı. Basqa bir adamǵa tiyisli bolǵan sóylew monologlıq tekst retinde bahalanadı. Bul sóylew eki túrli kóriniske iye: ashıq sóylew hám ishki sóylew.