Diareya (ich ketishi, ich o‘tishi) haqida – sababi, belgilari, tashxislash, davolash va oldini olish

Diareyani davolash

Diareya ko‘plab kasalliklarning alomatidir, shuning uchun tibbiy taktikani tanlashda asosiy patologiyani aniqlash va davolash asosiy rol o‘ynaydi. Diareya turiga qarab, bemor davolanishga gastroenterolog, yuqumli kasalliklar bo‘yicha mutaxassis yoki proktologga yuboriladi. Agar diareya 4 kundan ortiq davom etsa yoki najasda qon yoki shilimshiq chiziqlar ko‘rinadigan bo‘lsa, tibbiy yordamga murojaat qilish kerak. Bundan tashqari, e’tiborsiz qoldirib bo‘lmaydigan alomatlar quyidagilardir: ko‘pikli axlat, qorin og‘rig‘i, isitma. Agar diareya belgilari bo‘lsa va ovqatdan zaharlanish ehtimoli bo‘lsa, iloji boricha tezroq shifokorga murojaat qilishingiz kerak.
Diareyani davolash diareya turiga bog‘liq. Va u quyidagi tarkibiy qismlarni o‘z ichiga oladi: parhez ovqatlanish, antibiotik terapiyasi, patogenetik davolash (ferment yetishmovchiligida malabsorbsiyani tuzatish, oshqozon sekretsiyasining pasayishi, ichak harakatini normallashtiradigan dorilar va boshqalar), uzoq davom etgan diareya (regidratatsiya, elektrolitlar balansini tiklash) oqibatlarini davolash talab etiladi.
Diareyada dieta tarkibiga peristaltikani kamaytirishga, ichak devoridan suv sekretsiyasini kamaytirishga yordam beradigan ovqatlar kiritiladi. Bundan tashqari, diareyani keltirib chiqaradigan asosiy patologiya hisobga olinadi. Ratsionning tarkibiy qismlari ovqat hazm qilishning funktsional holatiga mos kelishi kerak. O‘tkir diareya paytida xlorid kislota sekretsiyasini kuchaytiradigan va ovqatni ichakdan evakuatsiya qilish tezligini oshiradigan mahsulotlar dietadan chiqarib tashlanadi.
Patologik florani bostirish va ichakdagi normal eubiozni tiklash uchun diareyada antibiotik terapiyasi buyuriladi. Yuqumli diareya uchun keng spektrli antibiotiklar, xinolinlar, sulfanilamidlar, nitrofuranlar buyuriladi. Ichak infektsiyasida tanlanadigan dorilarar bu ichak mikrobiosenoziga salbiy ta’sir ko‘rsatmaydigan dorilar (kombinatsiyalangan dorilar, nifuroksazid). Ba’zida, turli xil kelib chiqishga ega bo‘lgan diareyada, eubiotiklarni buyurish mumkin. Ammo ko‘pincha bunday davolash ichak florasini normallashtirish uchun diareya belgilari pasaygandan keyin buyuriladi (disbakteriozni yo‘q qiladi).
Simptomatik vositalar sifatida adsorbentlar, organik kislotalarni zararsizlantiruvchi qoplovchi va burishtiruvchi vositalardan foydalaniladi. Ichak harakatini tartibga solish uchun loperamid ishlatiladi, qo‘shimcha ravishda to‘g‘ridan-to‘g‘ri ingichka ichakning opiat retseptorlariga ta’sir qiladi, enterotsitlarning sekretor funktsiyasini pasaytiradi va so‘rilishini yaxshilaydi. Somatostatin tomonidan aniq antidiareal ta’sir ko‘rsatiladi, bu sekretor funktsiyasiga ta’sir qiladi.
Yuqumli diareya uchun ichak harakatini kamaytiradigan dorilar ishlatilmaydi. Uzoq muddatli va ko‘p diareya paytida suyuqlik va elektrolitlar yo‘qolishi degidratatsiya choralarini talab qiladi. Ko‘pgina bemorlarga og‘iz orqali regidratatsiya buyuriladi, ammo 5-15% hollarda vena ichiga elektrolit eritmalarini yuborishga ehtiyoj seziladi.

Profilaktikasi

Diareyani oldini olish tana va ovqatlanish gigienasini saqlash choralarini o‘z ichiga oladi. Ovqatlanishdan oldin qo‘llarni yuvish, xom sabzavot va mevalarni yaxshilab yuvish va ovqatlarni to‘g‘ri pishirish ovqatdan zaharlanish va ichak infektsiyalaridan saqlanishiga yordam beradi. Bundan tashqari, allergik reaktsiyaga olib kelishi mumkin bo‘lgan xom suv, notanish va shubhali oziq-ovqat, oziq-ovqat mahsulotlarini ichishdan saqlanish zarurligini esga olish kerak.