Badiiy asar syujeti voqealardan, voqealar esa personajlaming
xatti-harakatlari, o ‘zaro murakkab munosabatlari, ziddiyatlaridan
tarkib topgani bois ham uni hayot ziddiyatlarini umumlashtiruvchi
voqealar sistemasi sifatida ta’riflanadi. Syujet bilan konflikt orasida
ikkiyoqlama aloqa kuzatiladi: bir tomondan, syujet konfliktlarni
umumlashtirib namoyon qiladi, ikkinchi tomondan, konflikt syujetni
harakatga keltiruvchi asosiy kuch sanaladi. Ko‘rinadiki, syujet va
konflikt badiiy asarda uyg‘unlashadi, biri ikkinchisini taqozo qiladi.
Konflikt (lat., to‘qnashuv) deganda badiiy asar personajlarining
o ‘zaro kurashlari, qahramonning o ‘z muhiti bilan ziddiyatlari,
shuningdek, uning ruhiyatida kechuvchi qarama-qarshiliklar
tushuniladi. Badiiy asar voqelikni badiiy aks ettirgani va uning
markazida inson obrazi turgani uchun ham insonning real hayotida
mavjud konfliktlarning bari unda badiiy aksini topadi. Shu nuqtai
nazardan badiiy konfliktning uchta turi farqlanadi:
1. Xarakterlararo konflikt.
2. Qahramon va muhit konflikti.
3. Ichki(psixologik) konflikt.
Aytish kerakki, konfliktning mazkur turlari badiiy asarda aralash
holda namoyon boMadi va o ‘zaro uzviy aloqada boMadi: biri ikkinchisiga
o ‘tadi, biri ikkinchisini keltirib chiqaradi, biri ikkinchisi orqali
ifodalanadi va h.k. Ya’ni qahramonning muhit bilan konflikti uning
boshqa personajlar bilan to‘qnashuvlari, ruhiyatidagi ziddiyatli
jarayonlar tasviri orqali ochib beriladi. Masalan, Cho‘lponning «Kecha
va kunduz» romanidagi Miryoqub — o ‘z muhiti bilan ziddiyatga
kirishgan qahramon. Miryoqubning muhit bilan ziddiyati uning
Do'stlaringiz bilan baham: |
