Din madaniyati fenomeni reja

Dunyodagi barcha dinlar mohiyatan o‘ziga xos xususiyatlarga ega: din dunyoga qarashda muqaddas narsalarga hurmat-izzatva qo‘rquv ehtiroslarini paydo qiluvchi ma’lum ramzlar yig‘indisining mavjud bo‘lishini talab qiladi. Bu ramzlar dindorlar jamoasi o‘tkazadigan diniy marosimlar va urf-odatlar (masalan, cherkovlardagi o‘tkaziladigan marosimlar)da ishtirok etadilar.Davlat diniy birlashmalarning faoliyatiga aralashmaydi”.O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 31-moddasida, jumladan, shunday deyiladi: “Hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan dinga e’tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega.Diniy qarashlarni majburan singdirishga yo‘l qo‘yilmaydi”.

• 
  Dinning madaniyat fenomeni sifatidagi jihatlarini quidagilarda kuzatish mumkin
  Xristianlik dinida cho‘qintirishish,
  Islom dinida xatna qilish ibodat qilish, hamdu sano aytish
  Ma’lum ovqatlarni iste’mol qilmaslik, ro‘za tutish
  Hazrati oliy Xudo sharafiga uni tinchlantirish maqsadida sham yoqish
  

‘

Din so’zining etimologiyasiga nazar tashlaydigan bo’lsak, u lotin tilidan tarjima qilinganda o’zbek tilida “birlashish, aloqa” degan ma'noni anglatadi.Din global birlashish va integratsiya sharoitida o'ziga xos xususiyatlarini nafaqat tashqi ko'rinishdagi, balki diniy faoliyatning ichki sohalarida, diniy ongda saqlab qolishga intiladi.Jahon dinlari doktrinasida dindorlarni dunyo hamjamiyati faoliyatini birlashtirishga yo'naltiradigan qoidalar mavjud. Masalan, (Buddizm, Xristianlik, Islom) millati va jug'rofiy joylashuvidan qat'i nazar, barcha odamlar uchun umumiy din hisoblanadi.

Din so’zining etimologiyasiga nazar tashlaydigan bo’lsak, u lotin tilidan tarjima qilinganda o’zbek tilida “birlashish, aloqa” degan ma'noni anglatadi.Din global birlashish va integratsiya sharoitida o'ziga xos xususiyatlarini nafaqat tashqi ko'rinishdagi, balki diniy faoliyatning ichki sohalarida, diniy ongda saqlab qolishga intiladi.Jahon dinlari doktrinasida dindorlarni dunyo hamjamiyati faoliyatini birlashtirishga yo'naltiradigan qoidalar mavjud. Masalan, (Buddizm, Xristianlik, Islom) millati va jug'rofiy joylashuvidan qat'i nazar, barcha odamlar uchun umumiy din hisoblanadi.

Diniy ramzlar, chapdan oʻngga:
1-qator. Xristian, yahudiy, hinduiy
2-qator. Islomiy, buddist, sintoiy
3-qator. Sikhiy, bahoiy, jainiy
Tadiqiqotga kiritilgan 232 mamlakat va hududning 50 tasida musulmonlar aholining boshqa diniy vakillariga nisbatan ko‘pchilikni tashkil qiladilar. Bundan o‘zga o‘nta mamlakatning oltitasida (62%) gi musulmonlar soni alohida Rossiya va alohida Xitoy musulmonlaridan kam. Boshqa hududlarga qaraganda Yaqin Sharq va Shimoliy Afrikada musulmonlar aholining boshqa din vakillariga nisbatan ko‘pchilikni tashkil qiladigan davlatlar soni ko‘pdir. Mazkur zonadagi 20 ta davlat va hududning 17 tasi — mamlakat aholisining 75 %dan ortig‘ini musulmonlar tashkil etuvchi davlatlar sanaladi. Bundan Isroil, Livan va Sudangina mustasno. Osiyodagi 61 mamlakatning 12 tasida, Markaziy va Janubiy Afrikadagi 50 mamlakatning 10 tasida, Evropadagi 50 mamlakatning 2 tasi (Kosova va Albaniya) da aholining 75% I yohud undan ko‘prog‘ini musulmonlar tashkil qiladi.
Globallashuv jarayoni g`oyaviy, mafkuraviy jarayonlarga o`z ta`sirini ko`rsatib, xozirgi sharoitda u mafkuraviy ta`sir o`tkazishning nixoyatda kuchli vositasiga aylanib, jahondagi xar xil siyosiy kuchlar va markazlarning manfaatlariga xizmat qilmoqda. Xozirgi vaqtda ko`z o`ngimizda dunyoning geopolitik, iqtisodiy va ijtimoiy, ahborot kommunikatsiya manzarasida chuqur o`zgarishlar ro`y berayotgan, turli mafkuralar tortishuvi keskin tus olayotgan bir vaziyatda, barchamizga ayonki, – deb ta`kidlaydi Prezident I.A.Karimov, – fikrga qarshi fikr, g`oyaga qarshi g`oya, jaholatga qarshi ma`rifat bilan kurashish har qachongidan ko`ra muxim ahamiyat kasb etmoqda

Diniy hayotdagi global dinamik ozgarishlarning yana bir xususiyati, iqtisodiy jarayonlar va ijtimoiy sohaning bir qator jabhalarida global kommunikatsiya maydonida yuzaga kelgan tarmoq modellari kabi ―tarmoq dinlari‖ fenomenining vujudga kelgani bilan ham xarakterlidir.Mutaxassislarning fikricha ―tarmoq dinlari‖ ananaviy konfessiyalardagi ierarxik strukturadan yagona markaz va an`analar ortodoksalligi bilan ajralib turadi va beqaror aloqalar va bir-biri bilan yaqindan hamkorlik qilishi obyektiv zaruriyatdir. Global ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy, manaviy hayot barqarorligi kop jihatdan ana shu hamkorlikning samarali rivojlantirilishiga bogliqdir. Globallashuv atamasi garchi keyingi vaqtlarda ommaviy tarzda qollanilayotgan bolsada, u chuqur nazariy asoslarga ega tushunchadir. Qaysidir manoda bu tushuncha insoniyatni birlikka intilishining faollashuvini bildiradi, odamlardagi begonalashuvni yoqotadi, kommunikativ aloqalarni tezlashtiradi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT
http://genderi.org