Diniy katarsis tushunchasi

Diniy katarsis tushunchasi

Diniy katarsis Bu salbiy his-tuyg'ularni chiqarish jarayoni. Ushbu atama tuyg'ularni ifodalashning terapevtik ta'sirini, shuningdek, blokirovka qilingan daqiqalarda hissiy bo'shatishni ishlatadigan psixologik terapiyani aniqlash uchun ishlatiladi.

Katarsis so'zi Katarlardan kelib chiqqan bo'lib, "sof" degan ma'noni anglatadi. Bu Frantsiya janubida eng katta tarqalishiga erishgan katolik cherkovidan dissident bo'lgan O'rta asrlardan diniy guruhga shunday nom berilgan.
Keyinchalik, ushbu atama tibbiyot tomonidan tanani jismoniy tozalashga nisbatan ishlatilgan. Tibbiyotda tozalovchi parazitlar yoki zaharlanish kabi zararli elementlarni yo'q qiladigan darajada katartik ta'sirga ega.
Yillar o'tib, Aristotel o'z asarlarida xuddi shu atamani ma'naviy poklanishni nazarda tutgan holda ishlatgan.
Darhaqiqat, taniqli yunon faylasufi ushbu atamani adabiy fojiaga qattiq bog'lab, tomoshabin fojiali o'yinni ko'rganda, o'zining ruhiy zaif tomonlarini va aktyorlardagi vijdon pozitsiyalarini tasavvur qildi.
Shu tarzda, katarsis deb atagan narsa orqali tomoshabin o'zlarining salbiy his-tuyg'ularidan qanday xalos bo'lganligi va boshqa odamlar qanday qilib ular kabi zaif tomonlarga ega ekanligini va ular kabi xatolarga yo'l qo'yganini ko'rdi.
Va nihoyat, 19-asrning oxirida psixoanalitiklar Zigmund Freyd va Yozef Breuer ushbu atamani his-tuyg'ularni bo'shatish, chuqur va zararli fikrlar va his-tuyg'ular ongini tozalashga asoslangan psixoterapiya turiga murojaat qilish uchun qabul qildilar.
Katarzis - bu dastlab gipnoz bilan birlashtirilgan va bemorni travmatik sahnalarni eslab qolish holatiga tushirishdan iborat bo'lgan usul. Bemor ushbu holatga duchor bo'lganida va hayotidagi shikastli daqiqalarni eslab qolganda, u barcha his-tuyg'ularni va ushbu jarohatlar unga olib kelgan zararli ta'sirlarni bartaraf eta oldi.
Shuni hisobga olish kerakki, psixoanaliz psixologik muammolarni tushuntirish uchun ong ostiga (bizning xayolimizda bo'lgan, ammo biz bundan bexabar bo'lgan ma'lumotlarga) asoslangan.
Shu tarzda, psixoanalitik terapiya ong osti ustida ishlash bilan bog'liq edi va usullardan biri katarsis deb ataladi, bu odatda bemorni gipnoz qilinganidan keyin qo'llanilgan.
Katarsis gipnozga o'xshash holatni vujudga keltirish va psixoanalitiklarning fikriga ko'ra, ong ostiga langar qo'ygan va uning bezovtaligini keltirib chiqargan barcha his-tuyg'ularni bo'shatishi uchun bemorni shikastli sahnalarga duchor qilishdan iborat.
Darhaqiqat, Freyd psixologik o'zgarishlar biz hayotimizdagi ba'zi bir shikast etkazuvchi hodisalarni yengib chiqmaganimizda sodir bo'lgan deb o'ylardi va bu bizning bilinçaltımıza uyumsuz his-tuyg'ular va hissiyotlar shaklida birlashtirilgan.
Shuning uchun ham Freyd psixopatologiyalarni davolashning eng yaxshi usuli (xususan, isteriya) biz bilmagan hissiyotlarni (katarsis) ifodalashga undash deb ta'kidlagan edi.
Biroq, katartik usul har doim ham gipnoz bilan bog'liq emas edi, chunki Freyd ko'p marta bu holatlarni juda asabiy bemorlarda qo'zg'atishga qodir emasligini tushundi.
Shu tarzda u katarsisni gipnozdan mustaqil ravishda foydalanishni boshladi va u o'zining ichki his-tuyg'ularini bo'shatishi uchun inson hayotidagi shikastli voqealar to'g'risida gaplashishdan iborat edi.
Agar Freydning psixoanalitik nazariyasi va u psixologik muammolarni hal qilishda foydalangan katarsis usuli bizga nimanidir o'rgatgan bo'lsa, demak, hissiyotlar ifodasi odamlarning psixologik farovonligida asosiy rol o'ynaydi.
Darhaqiqat, biz yashayotgan jamiyatda hissiyotlarning nazoratsiz ifodalanishi ko'pincha yaxshi ko'rinmaydi, chunki ular ham kommunikativ rol o'ynaydi.
Odamlarga, odatda, jamoat joylarida yig'lash yoki odamlar bizni hissiy jihatdan yomon ko'rishlari mumkin emasligini o'rgatishadi. Ko'p marta biz zaif tomonlarimizni ko'rsatmasdan, boshqalarga kuch va farovonlik tasvirini berishga harakat qilamiz.
Bu ko'pincha bizni hissiy his-tuyg'ularni yashirishga urinishimizga olib keladi va hatto biz ularni repressiya qilish dinamikasiga tushib qolishimiz va o'zimizdagi his-tuyg'ularni e'tiborsiz qoldirishga urinib, avtomatik uchuvchi bilan yashashimiz mumkin.