«Diniy ta’limotlar xalq pedagogikasining muhim tarbiya vositasi» 3-topshiriq. Savollarga javob berish.(10 ball) (. doc shaklida) Xalq pedagogikasining manbalarini yozing

«Diniy ta’limotlar xalq pedagogikasining muhim tarbiya vositasi»
3-TOPSHIRIQ. Savollarga javob berish.(10 ball) (.doc shaklida)
1.Xalq pedagogikasining manbalarini yozing.
Xalq pedagogikasi, an’anaviy yoki mahalliy pedagogika deb ham ataladi, jamiyat yoki madaniyat doirasida avloddan-avlodga o‘tib kelayotgan ta’lim va tarbiya usullarini bildiruvchi tushunchadir. Xalq pedagogikasining manbalariga quyidagilar kiradi:

• 
  Og'zaki ijod: Xalq pedagogikasi ko'pincha og'zaki ijod orqali o'tadi, bu erda bilim va ko'nikmalar hikoyalar, qo'shiqlar va og'zaki muloqotning boshqa shakllari orqali almashinadi.
  
• 
  Ijtimoiylashtirish: Xalq pedagogikasi ko‘pincha ijtimoiylashuv orqali o‘rganiladi, bunda bolalarga ota-onalari, bobo-buvilari va boshqa oila a’zolari o‘z jamiyati yoki madaniyatining urf-odatlari va an’analarini o‘rgatadi.
  
• 
  Kuzatish va ishtirok etish: Xalq pedagogikasini kuzatish va ishtirok etish orqali ham o‘rganish mumkin, bunda bolalar o‘z jamiyatidagi boshqalarning xatti-harakatlari va harakatlarini kuzatish va taqlid qilish orqali o‘rganadi
  
• 
  Jamoa amaliyoti: Xalq pedagogikasi ham jamiyatning dehqonchilik, ovchilik, pazandachilik kabi kundalik amaliyotiga kiritilgan.
  
• 
  Madaniy ashyolar: xalq pedagogikasini madaniy osori-atiqalar, ya’ni afsonalar, maqollar, badiiy asarlar va jamiyatning qadriyat va e’tiqodini ifodalovchi boshqa timsollar orqali tasvirlash mumkin.
  
• 
  Tabiat va atrof-muhit: Ko'pgina mahalliy xalqlarning tabiat va atrof-muhit bilan mustahkam aloqasi bor va xalq pedagogikasini ov qilish, baliq ovlash, yovvoyi o'simliklar va mevalarni yig'ish kabi tajribalar orqali o'rganish mumkin.
  

Shuni yodda tutingki, xalq pedagogikasi odatda g‘arbdan tashqari madaniyatlar bilan bog‘liq bo‘lsa-da, har qanday jamoa o‘z xalq pedagogikasi va ta’lim va tarbiya uslubiga ega bo‘lishi mumkin.
2.O’rta Osiyo mutafakkirlarining pedagogik g’oyalaridan misollar keltiring.
Markaziy Osiyo turli madaniyatlar va etnik guruhlarni o‘z ichiga olgan rang-barang mintaqa bo‘lib, pedagogikaga yagona “Markaziy Osiyo” yondashuvi mavjud emas. Biroq, Markaziy Osiyo mutafakkirlari tomonidan ishlab chiqilgan yoki ta'sirlangan pedagogik g'oyalarga bir nechta misollar:

• 
  O‘zbek faylasufi, o‘qituvchisi va shoiri Alisher Navoiy (1441-1501) asarlari Markaziy Osiyo va musulmon dunyosida kuchli ta’sirga ega. Navoiyning eng mashhur kitobi “Xamsa” bo‘lib, tarbiya, odob-axloq, odob-axloq haqidagi she’r, hikoya va hikmatlar to‘plamidir. U ta'limning shaxsiy va jamiyat rivojlanishi uchun muhimligini ta'kidlaydi va o'rganishni umrbod jarayon sifatida rag'batlantiradi.
  
• 
  Qozoq madaniyatida bilim va qadriyatlarni o‘tkazish vositasi sifatida og‘zaki ijod va hikoya qilishga katta e’tibor berilgan. Ot ustida o‘ynaladigan an’anaviy o‘yin bo‘lgan “ko‘kpar” g‘oyasini yosh futbolchilarga ot minish, jamoada ishlash va strategiyani o‘rgatuvchi pedagogikaning bir turi sifatida ko‘rish mumkin.
  
• 
  O‘zbek faylasufi Avitsenna (Ibn Sino, 980-1037) asarlari islomning oltin asriga, keyinroq esa Markaziy Osiyoga katta ta’sir ko‘rsatib, bilimga idrok va donolikka olib boradigan yo‘l sifatida e’tibor qaratgan. Uning “Kitob ash-shifo” (“Shifo kitobi”) kitobi mantiq, tabiatshunoslik, tibbiyot va metafizikaga oid keng qamrovli ensiklopediya bo‘lib, hozirgacha O‘rta Osiyo ta’lim tizimida keng qo‘llanilmoqda.
  
• 
  Qirgʻizlarning anʼanaviy koʻchmanchi turmush tarzi oʻqitish va oʻrganish uslubiga taʼsir koʻrsatib, amaliy, tajribali oʻrganish va amalda oʻrganishga katta eʼtibor bergan. Ushbu yondashuv ko'pincha "amalda o'rganish" deb ataladi va u chorvachilik va ot minish kabi an'anaviy ko'chmanchi hayotda keng qo'llaniladi.
  
• 
  Uyg'ur madaniyati og'zaki nutqqa ham ega bo'lib, axloqiy va axloqiy saboqlarni etkazish uchun ko'plab xalq ertaklari va hikoyalaridan foydalaniladi. Bu hikoyalar avloddan-avlodga o'tib, bolalarga o'z jamiyatining madaniyati va qadriyatlarini o'rgatish uchun ishlatilgan.
  

Shuni ta'kidlash kerakki, yuqorida aytib o'tilgan barcha misollar Markaziy Osiyodagi ma'lum bir madaniyat yoki etnik millatga tegishli, pedagogika mintaqada juda xilma-xil bo'lishi mumkin, chunki u turli madaniyatlar, etnik elatlar va tillarni qamrab oladi.