Диссертация илмий раҳбар: доц. Мисиров. К

3.3-jadval 
Byudjetga hisoblangan va to’lanadigan aktsiz solig’ini schyot-faktura asosida 
auditorlik tekshiruvidan o’tkazilishi
72
 
(ming so’mda) 
t/r
Tovarlar (ishlar, 
xizmatlar) nomi
O’lchov 
birligi
B
ir
li
g
in
in
g
b
ah
o
si
Ko
rx
o
n
an
in
g
s
o
tis
h
b
ah
o
si
Aktsiz solig’i
E
tk
az
ib
b
er
is
h
q
iy
m
ati
(QQS 
siz)
B
y
u
d
jet 
b
ilan
h
is
o
b
lash
is
h
Haq
iq
atd
a 
to
’lan
gan
Farqi
but 
dal 
Jam
i 
su
m
m
as
i 
Sh
u
n
d
an
«O
’z
vi
no
sa
no
at
-
x
o
ld
in
g
» 
XK
g
a 
1. 
Vino 
(«O’zbekiston» 
portveyn) 
2000 1000 3804 7608,0 
3000,0 
410,0 
10608,0 
3000,0 2370,0 
-220,0 
(3000,0-410,0) 
-2370,0
2. idish (PET) 5 L 2000 
x 
600 1200,0 
x 
x 
1200,0 
x 
x 
x 
Jami: 
2000 1000 x 
8808,0 
3000,0 
410,0 
11808,0 
3000,0 2370,0 
-220,0 
72
Muallif tomonidan ishlab chiqilgan va tavsiya etilgan. 

---

69 
3.3-jadval ma’lumotlari orqali «ATLAN TRANS SERVIS» MCHJ 
tizimidagi aktsiz solig’ining hisoblanishi va to’lanishini auditorlik tekshiruvidan 
o’tkazish samaradorligi ortadi. Jadvalda vino mahsulotiga nisbatan aktsiz 
solig’ining qo’llanilishi ko’rsatilgan bo’lib, bunda ushbu mahsulotning korxonani 
sotish bahosi 7608,0 ming so’m bo’lib, unga 3000,0 ming so’m aktsiz solig’i 
belgilangan. Aktsiz solig’ining 410,0 ming so’mi «ATLAN TRANS SERVIS» 
MCHJ tizimini rivojlantirish uchun qoldirilishi amaldagi qonunchilikka asosan 
belgilab berilgan. Demak, korxona ushbu summani davlat byudjetiga to’lashi shart 
emas. Mazkur mahsulot turi bo’yicha davlat byudjetiga to’lanishi lozim bo’lgan 
aktsiz solig’i 2590,0 ming so’mni tashkil etib, shundan korxona 2370,0 ming 
so’mini haqiqatda to’lagan. Demak, korxonaning aktsiz solig’i bo’yicha byudjet 
oldidagi qarzdorligi 220,0 ming so’mni tashkil etadi. Auditorlik tekshiruvi 
jarayonida ushbu jadvalni tuzish va u orqali audit o’tkazish korxonaning aktsiz 
solig’i bo’yicha byudjet bilan bo’ladigan munosabatlarini to’liq aks ettiradi. 
Aktsiz to’lanadigan tovar etkazib beruvchilar mazkur tovar bo’yicha aktsiz 
solig’i summasini schyot-fakturada ajratib ko’rsatishlari kerak. Olinayotgan aktsiz 
to’lanadigan tovar bo’yicha aktsiz solig’i summasi schyot-fakturada ajratib 
ko’rsatilmagan bo’lsa, aktsiz solig’ining mazkur summasi chegirib tashlanmaydi. 
Byudjetga to’lanishi lozim bo’lgan aktsiz solig’i summasi ustidan nazoratni amalga 
oshirishda sotilganda aktsiz to’lanadigan tovarlarni etkazib beruvchining schyot-
fakturalarida alohida ajratib ko’rsatish lozim. 
Taklif etilayotgan tahliliy hisob schyot-faktura shakli xo’jalik yurituvchi 
sub’ektlarda aktsiz solig’ining hisoblanganligini va ularning to’langanligini tezkor 
o’rganib borish va hisoblangan miqdor bilan to’langani o’rtasidagi farqlarni 
nazorat qilish imkonini beradi.