Диссертацияси илмий раҳбар: Насметова С. М., б ф. д., е и. Х Тошкент 2022 йил мундарижа

Тадқиқотнинг диссертация бажарилган илмий-тадқиқот муассасасининг илмий-тадқиқот ишлари режалари билан боғлиқлиги. Диссертация тадқиқоти Микробиология институти илмий-тадқиқот ишлари режасининг ФА-Ф5-Т218 “Ўзбекистон доривор ўсимликларининг эндофит микробиотаси” (2012-2016 йй.), ВА-ФА-А6-005 “Ўзбекистон баъзи доривор ўсимликлардаги эндофит замбуруғларни сунъий ўстиришда биофаол иккиламчи метаболитлари ҳосил қилиши шароитларини ишлаб чиқиш” (2017–2018 йй.) мавзуларидаги фундаментал ва амалий лойиҳалари доирасида бажарилган.
Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистонда ўсадиган махаллий ток навларидан эндофит замбуруғларини ажратиб олиш ва биологик хусусиятларини ўрганишдан иборат.
Тадқиқотнинг вазифалари:

• 
  Махаллий ток навларидан эндофит микроорганизмларни ажратиб олиш ва полифеноллар синтез қилувчи изолятларни танлаш
  
• 
  Танланган эндофит изолятларида фитокимёвий компонентларнинг сифат ва миқдорий таркибини аниқлаш.
  
• 
  Ресвератрол ишлаб чиқарувчи изолятларнинг антиоксидант ва антимикроб хусусиятларини аниқлаш ва уларни идентификация қилиш.
  
• 
  Ресвератролнинг энг юқори синтезини таъминлайдиган ресвератрол ишлаб чиқарувчи штаммларни ўстириш учун оптимал шароитларни танлаш.
  
• 
  Ресвератролни энг самарали штаммдан ажратиш ва тозалаш бўйича лаборатория регламентини ишлаб чиқиш.
  

Тадқиқотнинг объекти антибактериал ҳусусиятга эга доривор ўсимликлар, ушбу ўсимликлардан ажратиб олинган эндофит замбуруғлари, шартли-патоген микроорганизмлар ҳисобланади.
Тадқиқотнинг предмети ажратиб олинган эндофит замбуруғларни антибактериал фаолликка эга фаол иккиламчи метаболитларни тозалаш, молекуляр массаси ва структурасини аниқлаш.
Тадқиқотнинг усуллари. Тадқиқотни ўтказишда умумий қабул қилинган микробилогик, аналитик кимё, биотехнология, молекуляр биология ва хроматографиянинг классик ва замонавий усулларидан фойдаланилди.
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:

• 
  Ўзбекистон худудида ўсувчи айрим доривор ўсимликлар ҳамда уларда яшовчи эндофит замбуруғларининг антибактериал хусусиятлари ўртасидаги алоқадорлик аниқланган.
  
• 
  Илк бор Ўзбекистон худудида ўсувчи Peganum harmala доривор ўсимлигидан Penicillium авлодига мансуб юқори антибактериал фаолликга эга моддалар синтезловчи Penicillium roqueforti 12Ph эндофит замбуруғ штамми ажратиб олинди ва идентификация қилинган;
  
• 
  Илк бор Ўзбекистон ҳудудида ўсувчи айрим доривор ўсимликларнинг эндофит замбуруғлари иккиламчи метаболитлари таркибида антибактериал хусусиятга эга гексадекан кислотасининг метил эфири; н-гексадекан кислота; 9,12-октадекадиен кислота (З,З) ва карбендазим каби моддалар асосланган;
  
• 
  Эндофит замбуруғ Penicillium roqueforti 12Ph штаммидан ажратиб олинган иккиламчи метаболитларининг патоген микроорганизмлар, жумладан, метициллинга чидамли Staphylococcus aureus нинг биоқатлам ҳосил қилишига юқори ингибирловчи ҳамда ҳосил бўлган биоқатламга парчаловчи таъсирлари асосланган;