Доклады Лекции Справочники Методички Ii-qism Toshkent-2010 Название Ii-qism Toshkent-2010 страница 1/8

Bio - Savar - Laplas qonuni. 1820 yili Fransuz olimlari Bio va F.Savar turli shakldagi tokli o`tkazgichdan atrofidagi magnit

maydonlarini tekshirish natijasida tokli o`tkazgichdan r masofadagi nuqtaning magnit induksiyasi o`tkazgichdagi tok kuchiga

(I) to`g`ri proporsional, r ga esa teskari proporsional ekanligini aniqladilar. Keyinchalik P. Laplas ixtiyoriy shakldagi tokli

o`tkazgich atrofidagi nuqtalar uchun magnit induksiyasini aniqlaydigan formulani taklif etdi. Bunda u maydonlar

superpozitsiya prinsipidan foydalandi. Bu prinsip quyidagicha ta’riflanadi: Agar magnit maydoni bir necha toklar tufayli

vujudga kelayotgan bo`lsa, shu maydonning biror ixtiyoriy nuqtadagi magnit induksiyasi (B) alohida toklar vujudga

keltirayotgan maydonlarning shu nuqtadagi magnit induksiyalarining vektor yig`indisiga teng:

B = B

1

+ B

2

+ B

3

+....+ B

n

 = S B

i

Bio-Savar-Laplas qonuni quyidagicha ta’riflanadi: ixtiyoriy tokli o`tkazgichdan biror r masofadagi nuqtaning magnit

induksiyasi o`tkazgichni elementar uzunligiga, o`tkazgichdan o`tuvchi tok kuchiga, elementar o`tkazgich va undan nuqtagacha

bo`lgan chizq orasidagi burchak sinusiga to`g`ri proporsional, oraliq masofa kvadratiga teskari

proporsionaldir: 

 

SI tizimidaida 

 

dB ning yo`nalishi o`ng vint qoidasi asosida topiladi. Magnit maydonni tavsiflashda magnit maydon induksiyasi B bilan

birgalikda magnit maydonning kuchlanganligi deb ataluvchi H fizik kattalikdan ham foydalanadi. Agar magnit maydonining

biror nuqtasini induksiyasi B buzilsa u holda shu nuqtada magnit maydonining kuchlanganligi H=B/(mm

o

) yoki B=mm

o

‡H,

bunda m- muxitni nisbiy magnit singdiruvchanligi