Dolzarb masalalari

Tabiiy fanlar bo‘yicha savodxonlik kompetensiyalari 
Tabiiy fanlar bo‘yicha savodxon bo‘lgan shaxsda quyidagi kompetensiyalar 
shakllangan bo‘ladi:
Hodisalarni ilmiy jihatdan tushuntirish kompetensiyasi
–
texnologiyalar, tabiiy hodisa-jarayonlarning izohlarini bilish, taklif qilish 
va baholash.
Bunda quyidagi qobiliyatlar namoyish etiladi: 
– 
tabiiy yo‘nalishdagi fanlardan tegishli bilimlarni yodga olish va ulardan 
foydalanish; 
– izohlovchi modellar va tasvirlarni anglash, yaratish va ulardan foydalanish; 
– tegishli bashorat (prognoz)lar qilish va asoslash; 
– izohlovchi farazlarni taklif etish; 
– ilmiy bilishning jamiyat uchun amaliy ahamiyatini tushuntirish. 
Ilmiy tadqiqotlarni loyihalash va baholash kompetensiyasi 
– ilmiy tadqiqotlarni tasvirlash va baholash hamda muammolarni ilmiy 
asoslangan holda hal qilish yo‘llarini taklif etish. Bunda quyidagi qobiliyatlar 
namoyish etiladi: 
Ma’lumotlar va dalillarni ilmiy talqin qilish kompetensiyasi 
– turli ko‘rinishdagi ilmiy ma’lumotlar, dalillarni tahlil qilish va 
baholash hamda tegishli xulosalar. 
2. Ilmiy tadqiqotlarni loyihalash va baholash kompetensiyasi. 
Zamonaviy dunyo maktab bitiruvchisiga yuqori talablarni qo‘yadi: yuqori 
malakaga, mustaqil hayotga va kasbiy faoliyatga ijodiy tayyorgarlikka ega bo‘lish. 
Shu sababli, ta’lim muassasasi faoliyatining asosiy natijalaridan biri nafaqat 
bitiruvchining bilimlari, ko‘nikmalari va qobiliyatlari tizimi bo‘lishi, balki bundan 
tashqari bitiruvchi bir qator muhim kompetensiyalarga va ulardan hayotning turli 
sohalarida ijodiy foydalanish qobiliyatiga ega bo‘lishi zarur. 
Maktabda olingan tadqiqot qobiliyati bitiruvchiga har qanday holatda ham 
muvaffaqiyat qozonishiga yordam beradi.
Maktab oldida maktab o‘quvchilarini o‘rganishga o‘rgatish vazifasi turadi. ... 
Buni aniq moddiy muammolarni hal qilish bo‘yicha mustaqil ishlarni to‘g‘ri 
tashkil etish jarayonida amalga oshirish mumkin. O‘quvchilarning aqliy mehnat 
madaniyati va kompetensiyasi Shu tarzda eng yaxshi shakllanadi. 
Zamonaviy o‘qitish nazariyasida tadqiqotlar o‘qitishning izlanish va tadqiqot 
texnologiyasi sifatida taqdim etiladi, uning mohiyati ta’limdagi bilimlarni vazifalar 

---

tizimi sifatida shakllantirish va vositalarni (retseptlar, texnikalarni) ishlab 
chiqishdir. 
Ilmiy tadqiqot – bu ilmiy bilimlarni olish bilan bog‘liq bo‘lgan nazariyani 
o‘rganish, tajriba qilish, konsepsiyalash va sinovdan o‘tkazish jarayoni.