Донли экинлар маъруза матни

Oqqanotga qarshi enkarziyani qo’llash. Ko’p yillik kuzatuvlardan 
ma’lum bo’lishicha, issiqxonalarda va ochiq sharoitida oqqanotning sonini faqat 
uning paraziti enkarziya boshqarib turadi. Ketma-ket o’tkazilgan kimyoviy 
ishlovlar oqqanotga deyarli ta’sir etmay, chidamli populyasiyalarni vujudga 
keltiradi.
Respublikamizning iqlimidan kelib chiqib, 2 marta ekin almashlab ekiladi. 
Birinchi ekin ekish (kuzgi-qishki) avgust oyida boshlanib kelgusi yilning yanvar 
oyigacha davom etadi, ikkinchi ekin ekish (qishqi-bahorgi) fevral oyining birinchi 
dekadasidan boshlanib iyun oyining uchinchi dekadasigacha to’g’ri keladi. 
Ko’chat ekiladigan so’ng, issiqxonalarga oqqanotni uchib kelishi, hamda 
ko’chat bilan kirib kelishini hisobga olib enkarziyani zararkunanda soniga qarab 
1:10 nisbatda qo’yib yuboriladi. 
Shunday qilib, qishki-kuzgi paytda issiqxonalarda oqqanotni sonini 
enkarziya paraziti bemalol boshqarib turar ekan. 
Makrolofusni qo’llash. Yirtqich qandala- makrolofus o’zining hamma 
rivojlanish fazalarida faqat oqqanotni emas, balki o’simlik biti, tripslar kabi boshqa 
zararkunandalarni kam qiradi. Makrolofus qandalasi ancha uzunchoq tanali bo’lib, 
kattaligi 2,7-3,7 mm, aniq chegarasiz tukli, och yashil rangli bo’ladi. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

35 
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Б
и
о
л
о
и
ги
к 
са
м
ар
д
о
р
л
и
к,
%
1
2
3
1:20 1:30 1:50
3-
кун
7-
кун
14-
кун
13 -rasm. Qovun ekinida oqqanotga qarshi yirtqich qandala makrolofusni 
samaradorligi (Kimsanboyev va boshq, 2009 y). 
Urg’ochisi erkagidan kattaroq bo’ladi. Unda qorin bo’ylab joylashgan 
tuxumidan yaxshi bilinadi. Tuxumini o’simlik to’qimasi tomirlariga (tolalariga) 
qo’yadi. Tuxumdan chiqqan lichinka darhol faol harakatlanib ozuqa izlashga 
kirishadi. Uning rivojlanishi 22 kun davom etib, besh yoshni o’tadi. Bitta 
rivojlanish generasiyasining davomiyligi 37-43 kun, optimal
harorat 25-27° S, havoning nisbiy namligi 80-90%. Voyaga yetgan bitta yirtqich 
qandala makrolofus bitta generasiyasi davomida oqqanotning 3,4 ming tuxumini 
yoki 2,5 ming lichinkasini yo’q qiladi. 
Issiqxonadagi bodring o’simligida makrolofusni oqqanotga qarshi turli 
nisbatlarda (1:20; 1:30 va 1:50) qo’llanilib, uni samaradorligi aniqlangan.
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

36