Dárilik ósimliklerdin’ sheyki zatlarin tayarlaw tiykarlari

DA’RILIK O’NIMLERDI QURITIW
Tayarlanǵan dárlik ónimlerdi basqa ósimlik aralaspaları, ilay, topiraq, qum hám basqalardan tozalangannan keyin demde quritiwg’a kirisiledi.
Qaqlawdıń eń ápiwayı hám ańsat usılı tábiy sharayatta, yaǵnıy ashıq hawada quritiw bolıp tabıladı. Lekin ósimliklerdiń jer ústki bólimlerin (qabıqliq, mıywe hám tuqimlardan tısqarı ) ashıq hawada, quyashda qurutip bolmaydı. Bolmasa ósimliktiń jer ústki shólkemleri kletkalarındaǵı jasıl reń beretuǵın xlorofill hámde gúl bólimlerindegi reń beretuǵın pigmentlar pa’rshelenip ketip, poyal, japıraq hám bólekler guller sarg'ayib (kóbinese guller reńsizlenip) qaladı. Xlorofill pigmenti parsheleniwi menen birge ósimlik quramındaǵı basqa ximiyalıq birikpeler da gidrolizlanishi múmkin. Sonin’ ushın da ádetde quyash issig'anda tek jer astqi organlar, qabıqliq, mıywe hám tuqimlar quritiladi.
Ósimliktiń er ústki bólimleri (paqal, japıraq hám guller) arnawlı qurılǵan ıqtırma, shertek yamasa cherdaklarda quritiladi. Bul jaylar taza hám samal ótip turadıǵan bolıwı kerek. Dárilik ónimler arnawlı islengen stelajlarga juqa etip jayiladi.
Mıywe quritilatug’in keptirgishlerdi da dárilik ónimlerdi qaqlawǵa maslastıirıw múmkin. Bunnan tısqarı, hól mıywelardı, mısalı, qaramıq, Malina, klyukvani orıs pechida (nan jawıp bolǵandan keyin) quritsa da boladı.
Sońǵı jıllarda dárilik ósimlik ónimlerin tábiy usılda quritiw menen bir qatarda hár qıylı tipdegi keptirgishlerde jasalma qaqlaw keń qollanilmaqta.
Ayırım dárilik ósimlikler quramındaǵı tásirli qımbat bahalı ximiyalıq birikpeler (mısalı, glikozidlar) tábiy uzaq qurıtılǵanda parshelenip ketiwi múmkin. Sonin’ ushın olardı jasalma túrde qurıtǵan jaqsı. Bunnan tısqarı, jasalma túrde qurıtılǵanda dárilik ónim tez quriydi hám sapalı boladı.
Quramında efir moyi bolǵan dárilik ónimler 25-30 Cde, alkaloidlar, glikozidlar hám basqa zatlar bolǵan darilik ónimler 50-60C de qurǵatıwın este tutıw kerek. Ónimdi júdá qurıtıp jibermaslik kerek. Bolmasa ol untaqǵa aylanıp ketedi.