Dunyo dinlari tarixi o‘rta umumta’lim muassasalarining 10-sinflari va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari uchun darslik
Download 2.32 Mb. Pdf ko'rish
|
Dunyo dinlari tarixi. 10-sinf (2017, Z.Islomov, D.Rahimjonov)
|
DUNYOVIYLIK VA MUTAASSIB OQIMLAR
Barcha dinlarda mavjud bo‘lgan mutaassiblik kayfiya tidagi ayrim guruhlar dunyoviylikni go‘yoki «dahriylik», «dindan chiqish» deb talqin qilishga hara- kat qiladilar. Ular ning da’volariga ko‘ra, dunyoviy shaxs go‘yo yaratganning buyruqlarini, muqaddas kitoblarni inkor etadi. Bu kabi toifalar dunyoviy ilm- fan, madaniyat va san’atni mutloq inkor etishni go‘yoki din ko‘rsatmasi dara- jasiga ko‘taradilar. Aslida esa, sof diniy ta’limotga ko‘ra, insonlar manfaatiga xizmat qiladigan ilmning har qanday turi savobli amallardan sanaladi. Din nomidan jaholatni targ‘ib etishga misol tariqasida o‘rta asrlarda Yev- ropadagi inkvizitsiya sudlarida cherkov nomidan ilm-fan sohalarida yangi- 135 Islom ta’li motiga ko‘ra, salom berish va alik olish katta savobli amallar dan hisoblanadi. Hadisi sharifda shunday deyi ladi: «Salom Allohning yerda gi ismlaridan biridir. Birbir laringiz bilan salomlashib yuring lar». liklarni ochgan kashfiyot chilarning turli jazolarga tor- tilishi, olimlarning ta’qib qili nishini keltirish mumkin. Boshqa dinlar doirasida ham bunday holatlar kuzatilib turadi. Mamlakatimiz aholisining qariyb 90 foizi e’tiqod qi- ladigan islom dinida dunyoviylik va diniylik chegarala- ri belgilanmagan. Islom ta’limotiga ko‘ra, insonlar ning dini, joni, nasabi, aqli va moliga foyda keltiradigan har qanday amal diniy jihatdan ham ma’qullangan, savobli ish hisoblanadi. Ma salan, kishilarning og‘irini yengil qi- lish maqsadida texnik vositalarni, tibbiy yoki kimyoviy moddalarni kashf etish, dehqonchilikda yangi uslublarni qo‘llash kabi ishlar uchun ham kishi ikki dunyoda ajr va mukofotlar oladi. Ayni damda, insonlar zarariga xizmat qiladigan, g‘arazli maqsadlarda kashfi yotlarni amalga oshirish gunoh deb topiladi. Mazkur tamoyillarga asoslangan holda o‘rta asrlar- da islom olamidan fanlarning barcha sohalari bo‘yicha yetuk, qomusiy allomalar yetishib chiqqan. Din olimlari ham ularni «kufr» yoki dinbuzarlikda ayblamaganlar. Download 2.32 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|