Dunyodagi barcha mamlakatlar tashqi savdosining majmuidan iborat xalqaro tovar-pul munosabatlari sohasidir. Xalqaro savdo ikki qarama qarshi oqim eksport va importdan iboratdir

Xalqaro savdo

• Xalqaro savdo – dunyodagi barcha mamlakatlar tashqi savdosining majmuidan iborat xalqaro tovar-pul munosabatlari sohasidir. Xalqaro savdo ikki qarama qarshi oqim eksport va importdan iboratdir.
• Eksport (lotincha — olib chiqaman, chetga chiqaraman) — tovarlar, xizmatlar, investitsiya, qimmatli qogʻozlar, texnologiyalar va boshqalarni tashqi bozorga chiqarish. Tovarlarni bir mamlakat orqali olib oʻtish (tranzit) va bir mamlakatdan olib kelingan tovarlarni boshqa mamlakatlarga sotish uchun chiqarqsh (reeksport) kiradi.
• Import (lotincha — „olib kirish“) — biror tovarlar, xizmatlar, investitsiya, qimmatli qogʻozlar, texnologiyalar va boshqalarni mamlakatga sotish uchun olib kirish.

Xalqaro savdo
Erkin savdo
Protiksionezm
mamlakatlar o'rtasida tovar va xizmatlarning cheklanmagan importi va eksporti
mamlakatlar raqobatini yo'q qilishga qaratilgan juda cheklovchi savdo siyosat

• iqtisodiy o'sishni rag'batlantiradi

• iste'molchilarga yordam beradi

• xorijiy investitsiyalarni ko'paytiradi

• davlat xarajatlarini kamaytiradi

• texnologiya uzatishni rag'batlantiradi

Erkin savdoning afzalliklari

• ish yo'qotishiga olib keladi

• intellektual mulkni o'g'irlashni rag'batlantiradi

• atrof-muhitga zarar etkazishi mumkin

• Kichikroq mamlakatlardagi kichik korxonalar daromadlarni kamaytiradi

Erkin savdoning kamchiliklari

Erkin savdo - bu mamlakatlar o'rtasida tovar va xizmatlarning cheklanmagan importi va eksporti. Ammo, aslida, erkin savdo siyosatiga ega bo'lgan hukumatlar hali ham import va eksportni nazorat qilish uchun ba'zi choralarni ko'rishmoqda. Qo'shma Shtatlar singari, aksariyat sanoati rivojlangan davlatlar "erkin savdo shartnomalari" ni yoki boshqa mamlakatlar bilan kelishuvlar olib boradilar, bu mamlakatlar o'zlarining importi va eksportiga qo'yadigan tariflar, bojlar va subsidiyalarni belgilaydi. Masalan, AQSh, Kanada va Meksika o'rtasida tuzilgan Shimoliy Amerika erkin savdo shartnomasi (NAFTA) eng taniqli FTA-lardan biridir. Endi xalqaro savdoda keng tarqalgan bo'lib, FTA kamdan-kam hollarda sof, cheklanmagan erkin savdoga olib keladi.

1948 yilda Qo'shma Shtatlar 100 dan ortiq davlatlar bilan birgalikda tariflar va savdo to'g'risidagi umumiy bitimga (GATT) rozi bo'lishdi, bu shartnomani imzolagan mamlakatlar o'rtasida bojlar va boshqa to'siqlarni pasaytirdi. 1995 yilda GATT o'rnini Jahon Savdo Tashkiloti (JST) egalladi. Bugungi kunda Jahon savdo tashkilotining 98% ulushiga ega bo'lgan 164 mamlakat. FTA va JST singari global savdo tashkilotlarida ishtirok etishlariga qaramay, aksariyat hukumatlar mahalliy ish bilan ta'minlash uchun tariflar va subsidiyalar kabi ba'zi protektsionistik savdo cheklovlarini joriy qilishmoqda. Masalan, "Tovuq solig'i" deb nomlangan, AQShning avtomobil ishlab chiqaruvchilarini himoya qilish uchun 1963 yilda Prezident Lindon Jonson tomonidan o'rnatilgan ba'zi import qilingan avtomobillar, engil yuk mashinalari va furgonlar uchun 25% tarif.

mahalliy ishlab chiqaruvchilar monopoliyani cheklaydi ichki bozorda raqobatni ko'payadi; mahalliy ishlab chiqaruvchilar mijozlar uchun xorijiy raqobatchilar bilan tortishishni kerak mahalliy ishlab chiqaruvchilar, iqtisodiy faoliyatini rag'batlantiradi - mijozlar xorijiy va mahalliy mahsulot narxini va sifatini solishtirish imkoniga ega bo’ladi.

Erkin savdo