§67. Kelbetlik jasawshı qosımtalar arqalı jasalıwı
shınıǵıw. Kóshirip jazıń. Kelbetlik sózlerdi túbir hám qosımtaǵa ajıratıń. Túbirleriniń qanday sóz shaqabı ekenligin aytıp beriń.
1. Bizler terekli awıldıń tusına keldik. 2. Átirapta patas zatlar kórinbeydi. 3. Salqın sayada dem alıw qanday jaqsı. 4. Jasıl japıraqlar sıldırlap tur. 5. Haqıy- qıy bir juldız jarq etti. (T.Q.) 6. Mizdakxan — Xojeliniń eski ataması. 7. Órt — tilsiz jaw. 8. Ármansız adam bolmaydı. 9. Meniń burınǵı házilkesh, oyınshıl minezimnen hesh belgi qalmadı. (A. Á.)
10. Atızlı jerde at ólmeydi,
Úyirli jerde el ólmeydi. (naqıl.)
Túbir sózlerge kelbetlik jasawshı qo- sımtalardıń jalǵanıwı arqalı jasalatuǵın kelbetliklerge dórendi kelbetlik deymiz. Mısalı: Baǵ (atlıq) — baǵlı (kel-betlik), til (atlıq) — tilsiz (kelbetlik), tap (feyil) — tapqır (kelbetlik) hám t.b.
Kelbetlik jasawshı qosımtalar atawısh sózlerden kelbetlik jasawshı qosımtalar hám feyil sózlerden kelbetlik jasawshı qosımtalar bolıp 2 ge bólinedi.
Atawısh sózlerden kelbetlik jasawshı qosımtalar
shınıǵıw. Kóshirip jazıń. Qara hárip penen jazılǵan kelbetlik sózlerdi tabıń. Onıń jasalıwına itibar beriń.
1. Bul jaslıq shaǵım edi. (Ó.A.) 2. Haqıyqıy bir juldız jarq etti. (T.Q.) 3. Keń kiyim tozbas, keńesli el azbas. 4. Qızǵısh qusqa kól pana, jetim ulǵa el pana. 5. Watan kúnnen sulıw, altınnan qımbat. 6. Watansız adam — baxıtsız búlbúl.
7. Óli arıslannan tiri tıshqan artıq. 8. Jaqsı dos is túskende biliner. 9. Jaman dos jawdan artıq.
Do'stlaringiz bilan baham: |
