E nuritdinov

Tana vaziyatini va harakatlarini sezish 
 
Tana  yoki  undagi  ayrim  qismlarning  fazodagi  vaziyatini  bilish  uchun  odam  avvalo 
ko'zidan  foydalanadi.  Ammo,  bunda  ko'ruv  a'zoning  qatnashishi  shart  emas.  Odam 
ko'rmasdan,  ya'ni  ko'zini  yumib  turib  ham  o'ziningtana  vaziyatini  biladi.  Ko'zdan 
qolgan  kishilar  o'z  tanasining  vaziyatini  bemalol  va  bexato  biladilar.  Buning  sababi 
shuki,  tana  yoki  undagi  qismlarning  vaziyati  teridagi  bosh  retseptorlari  va  mushak, 
bo'g'im, paylardagi proprioretseptorlar bilan seziladi. 
Tanamizning  qanday  bo'lmasin  bir  qismining  vaziyati  o'zgarganda  (qo'l  bukilganda, 
yozilganda  yoki  bir  oz  aylantirilganda)  bir  yoki  bir  necha  bo'g'im  siljiydi,  muayyan 
mushak  guruhlari  taranglashadi  va  bo'shashadi,  shuningdek  terming  tarangligi  ham 
o'zgaradi.  Proprioretseptorlarning  ta'sirlanishi  natijasida  markaziy  asab  tizimiga 
impulslar  borib  turishi  tufayli  gavda  vaziyati  bemalol  bilinadi.  Odam  xoh  o'tirgan 
bo'lsin,  xoh  yotgan  bo'isin,  ko'zini  yumib  turib,  o'zining  vaziyatini  bemalol  aniqlay 
oladi.  Buning  sababi  shuki,  terming  muayyan  qismlaridagi  bosimning  o'zgarishi, 
mushak va paylarning taranglanish darajasi tana vaziyati haqida signal berib iuradi. 
Tananing  vaziyatini  va  harakatini  aniqlashda,  shuningdek  harakat  tezligining 
o'/garganini bilishda teri sezgisining rctseptorlari bilan proprioretseptorlardan tashqari 
vestibular apparatning faoliyati ham katta rol o'ynaydi. Bu apparat tananing fazodagi 
vaziyatini  va  harakatini  sezish,  shuningdek  muvozanatni  saqlash  a'zosidir.  Tana 
muvozanatining  har  bir  o'zgarishi  tufayli  vestibular  apparatning  retseptorlari 
ta'sirlanadi, shuning oqibatida tanani rostlashga yordam beradigan muayyan  mushak 
guruhlari refleks yo'li bilan qisqaradi yoki bo'shashadi.