E nuritdinov

Organizmda umumiy qonning taqsimlanishi 
 
Qon  tomirlarda  umumiy  qonning  miqdori  5-6  1  ga  teng,  ammo  qonning  bu  hajmi 
tobora faol ishlayotgan organizmni qon bilan ta'minlash ehtiyojini qoniqtirmaydb Shu 
sababli  bu  sharoitlarda  organizm  faoliyati  uchun  zarur  bo'lgan  qon  hajmi  qaytadan 
taqsimlanishi  zaruriyati  tug'iladi.  Simpatik  .asabning  quzg'alishi  natijasida  qon 
depolaridan umumiy  qon aylanish tizimiga o'tib ishlayotgan a'zolar tananing boshqa 
sohalaridagi qon ta'mmotining kamayishi hisobiga ko'proq qon oladi va o'z ehtiyojini 
qoniqtiradi. 
Organizmda  ichki  a'zolarning  tomirlari  bilan  teri  va  skelet  mushaklarning  tomirlari 
o'rtasida  qarama-qarshi  reaksiyalar  borligi  aniqlangan.  Aqliy  ish  bajarilayotgan 
vaqtda  miyaga  ko'proq  qon  keladi.  ;iZo'r  berib  jismoniy  mashqlar  bilan 
shug'ullanganda  esa  hazm  a'zolarining  tomirlari  torayadi,  skelet  mushaklariga  qon 
kelishi  esa  kuchayadi.  Ishlayotgan  mushaklar  qisqarayotganda  ularda  modda 
almashinuvi  natijasida  hosil  bo'lgan  turli  moddalar  (sut  va  ko'mir  kislotalari,  adenil 
kislota  unumlari,  gistamin,  atsetilxolin,  neyropeptidlar)  shu  mushaklarning 
tomirlarini kengaytiradi (mahalliy ta'sir). Tomirlar refleks yo'li bilan ham kengayadi, 
ishlayotgan  mushaklar  esa  shuning  natijasida  ko'p  qon  olib  turadi.  Masalan, bir  qo'l 
ishlayotganda  faqat  shu  qo'ldagi  tomirlar  kengayibgina  qolmay,  ikkinchi  qul 
tomirlari,  shuningdek,  oyoqlardagi  tomirlar  ham  kengayadi.  Tashqi  muhit  harorati 
ko'tarilganda teridagi arteriolalar bilan kapillarlarning kengayishi ham qonning qayta 
taqsimlanishi  xususiyatiga  kiradi.  Bu  jarayon  teridagi  termoretseptorlar  ta'sirlanishi 
oqibatida ro'y beradi. 
Bu  reaksiyaning  fiziologik  mohiyati  shuki,  tana  yuzasining  kengaygan  mayda 
tomirlari orqali o'tayotgan qon issiqligi ko'proq bo'ladi.