E nuritdinov

resipiyent  (qon  oluvchi  odam)ning  qon  plazmasida  agglutinatsiyalanganda  qon 
qo'yishning 
og'ir 
oqibatlari 
ko'rinadi. 
Qo'yilgan 
qon 
eritrotsitlarida 
agglutinatsiyalanuvchi  modda-agglutinogen,  resipiyent  plazmasida  esa  shunga  mos 
keladigan  agglutinatsiyalovchi  modda-agglutinin  bo'lganda  shunday  hodisa  ro'y 
beradi.  Eritrotsitlarning  agglutinatsiyalanishi  va  so'ngra  gemolizlanishi  oqibatida 
organizmni o'limga olib keluvchi og'ir holat - gemotransfuzion shok paydo bo'ladi. 
     Agglutinatsiyasini  plus  (+)  belgisi,  uning  ro'y  bermasligini  esa  minus  (-)  belgisi 
bilan  ko'rsatib,  turli  guruhlarga  mansub  odamlarning  plazmasi  va  eritrotsitlarining 
aralashish natijalarini quyidagicha ifodalash mumkin: 

---

 
26 
     Donorlik  bar  bir  odamning  faxriy  burchidir.  18  yoshga  yetgan  bar  bir  sog'lom 
kishi donor bo'la oladi. 
        Hozirgi  vaqtda  minglab  donorlar  ko'plab  bemorlarni  davolashga,  ulafning 
hayotini saqlab qolishdek olijanob ishga hissalarini qo'shmoqdalar. 
       Aksari  odamlarning  eritrotsitlarida  (85%)  yana  bir  omil  bor,  uni  birinchi  marta 
Landshteyner  va  Viner  1940  yilda  makkak  (Maccacus  rhesus)  degan  maymun 
qonidan  topgan  va  shuning  uchun  ham  uni  rezus-omil  (ph-omil)  deb  atalgan.  Shu 
omil  bo'lgan  odam  qoni  (rezus  musbat  qon)  mazkur  omil  bo'lmagan  (rezus  manfiy 
omil) odamga quyilsa, rezus manfiy odarr: qonida maxsus va o'ziga xos agglutininlar 
va gemolizinlar hosil bo'ladi. 
Sunday odamga rezus-musbat qon qaytadan quyilsa agglutinatsiya va og'ir oqibatlar 
(gemotransfuzion shok) paydo bo'lishi mumkin. 
       Rezus-manfiy  onada  rezus-musbat  homila  rivojlanishi  alohida  ahamiyatga  ega. 
Bu  holda  homilaning  rezus-omili  plasenta  orqali  ona  qoniga  o'tadi.  Natijada,  ona 
qonida  maxsus  antirezus  moddalar  hosil  bo'ladi,  bu  moddalar  plasenta  orqali 
qaytadan  homila  qoniga  o'tadi-da,  uning  eritrotsitlarini  agglutinatsiyalab  va 
gemolizlab,  og%  oqibatlarga  sabab  bo'ladi.  Ba'zan  homilaning  o'lik  tug'ilishi  shu 
bilan tushuntiriladi. 
        Oxirgi  yillarda  yangi  agglutinogenlar  kashf  etilgani  rnunosabati  bilan.  qon 
guruhlari  haqidagi  ta'limot  ancha  murakkablashdi.  Masalan,  A  guruhi  bir  qancha 
guruhlardan  iborat  ekan  (A,,  A2, A3, A4  va  hokazo). A2  agglutinogeni  A, dan  farq 
qilib,  agglutinin  a  bo'lgan  sust  faol  zardoblar  bilan  agglutinatsiyalanmaydi.  Shuning 
uchun bunday kishilarni qoni I guruhga yanglish kiritilishi natijasida qon quyish og'ir 
oqibatlarga olib kelishi mumkin. 
        Rh-omilning  uch  variant!  bor:  Rh°,  Rh1,  Rhn,  Rh-omil  boMmagan 
eritrotsitlarda HCh (rezus-omilga teskari) omillar topilgan, ularning ham uch variant! 
bor; HCh°, HCh1, HChn. Bundan tashqari, M, N, S, P, D,  С, К, Ln, Le, Fy, Yk va 
boshqa  agglutinogenlar  topilgan.  Bu  omillarnmg  kombinatsiyalari  ko'p  birikmalar 
beradi  va  shunday  qilib,  hozir  bir  necha  yuz  ming  qon  guruhi  ajratiladi.  Biroq,  qon 
quyish  uchun  qonning  faqat  asosiy  to'rt  guruhini,  Rh  va  HCh  omillarni  aniqlash 
kattaroq ahamiyatga ega.