Ecologiya MurodovSh lot doc

piramidasi 
4.12 Trofik zanjirlarda energiyaning qayta hosil b¢lishi. 
Barcha tabiiy tizimlar tenglikka intiladi. Bu ularning entropiyasini 
oshishiga olib keladi. 
Entropiya - tartibsizlikning fizik o’lchami, ya‘ni foydalanib 
bo’lmaydigan energiya bilan bog’liq bo’lgan miqdordir. 
Entropiya o’lchanmaydigan fizik kattalik bo’lib, L. 
Boltsman formulasi bo’yicha hisoblanadi. 
å
=
n
i
i
p
p
H
1
log
Bu yerda p
i
  - qandaydir holat yoki hodisa ehtimoli 
i=1; 2) 3. ...n. 
L.Boltsman formulasini K.Shennon ma‘lumotni o’lchash 
uchun qo’llagani muhim ahamiyatga ega. Fizik L.Brillyuen 
ko’rsatadiki, tizim strukturasida yig’ilgan va saqlangan ma‘lumot 
miqdori (∆, J), ularning entropiyasi kamayishiga teng. 
4.13 Negentropiya. Quyosh energiyasini o’zlashtira borib 
va qayta ishlab organizmlar undan rivojlanish, harakatlanish, 
ko’payish uchun foydalanadi. Bu haqda tabiatda qandaydir 
56 
65 

---

www.qmii.uz/e-lib 
www.qmii.uz/e-lib 
saqlanish qonuniga) ko’ra – energiya hosil bo’lmay qolmaydi, 
yo’qolmaydi; faqat bir turdan boshqa turga o’tadi. Tabiatda va 
ishlab chiqarish faoliyati jarayonida energiya hosil bo’lishi 
doimiydir. Shuning uchun Yerda hayot rivojlanish tarixini inson 
paydo bo’lishi va insoniyat rivojlanishini – energiyaga egalik 
qilish va uni qayta shakllantirishning tarixiy kurashi deb qarash 
mumkin. 
4.2 Energiyaning sifati. Energiyaning sifati eksergiya bilan 
tavsiflanadi.
Eksergiya – qaysidir jarayonga qo’llangan energiyaning 
foydali qismi; umumiy holda – termodinamik tizimning 
ma‘lum holatdan atrof muhit bilan tenglik holatiga o’tish