Economic sciences

___________________Инновацион технологиялар/
Innovative technologies______________ 
№4(40) – 2020
88 
Иккинчидан, шу билан бирга ички бозор ва бошқа географиқ ҳудудлардаги экспорт 
бозорларини танлашда мавсумий таъсирларни ҳисобга олиб янги бизнес режалар ишлаб 
чиқилиши таклиф этилди. 
1-расмда келтирилган маълумотлар шундан далолат берадики, хақиқатдан ҳам экспорт 
бозорининг деярли ярми (46,8%) Россия давлатига тўғри келади. Ушбу танланган давлатлар 
ичида Қирғизистон иккинчи ўринда (39,1%), Қозоғистон учинчи ўринни эгаллади (10,8%) ва 
қолган давлатларнинг экспорт бозоридаги улуши 2,0% га ҳам етмаган ҳолатни ташкил этди. 
Олинган натижалардан хулоса чиқаришдан олдин модификацияланган BCG таҳлилига 
эътибор қаратамиз (2-расм). 
“Boston Consalting Group” (BCG) қолипида Россия давлати экспорт бозорининг 46,8 
фоизини ташкил этиши билан бирга йил охирига келиб, 73,2 фоизга ўсган. Худди шу каби 
Қирғизистонда ҳам 31,2 фоизга ўсган, аммо Украинада мос равишда 0,7 фоиз, Қозоғистон 4,5 
фоизга камайиши кузатилган. BCG таҳлили бўйича: 
“Юлдузлар” - Ўсиш (маҳсулот - "Юлдуз"). Улар тез ўсиб бораётган бозорларда етакчи, 
юқори даромад келтирадилар, лекин улар етакчилик мавқеини сақлаб қолиш учун 
инвестицияларга муҳтождирлар. Бозорнинг барқарорлашуви билан улар "Соғин сигирлари" 
тоифасига кириши мумкин. 
“Соғин сигирлар”- Ушбу товарларни “пул сумкалари” деб ҳам аташади. Одатда, бу 
ўтган кунги корхоналарнинг асосий активини ташкил этадиган “Юлдузлар”дир. 
Маҳсулотлар бозорлардаги юқори бозор улуши ва паст ўсиш суръатлари билан 
тавсифланади. “Соғин сигирлар”дан олинган даромад инвестициялардан каттароқдир. 
“Соғин сигирлар” савдосидан олинган маблағлар “Муаммоли товарларни” ривожлантиришга 
ва “Юлдузлар”ни қўллаб-қувватлашга йўналтирилиши керак. 
2-расм. Наманган вилояти тикув-трикотаж маҳсулотлари экспорт бозорининг BCG таҳлили 
“Итлар” - Ушбу маҳсулот паст ўсиш суръати ва кичик бозор улуши билан 
тавсифланади. Одатда товарлар фойдасиз бўлиб, ўз позицияларини эгаллаш учун қўшимча 
инвестицияларга муҳтож. “Итлар” катта фирмалар то-монидан қўллаб-қувватланади, агар 
73,2%
-0,7%
0,2%
0,7%
31,2%
-4,5%