Education, upbringing and application of innovative technologies in the field of physical education and sport: problems and solutions
1-To\'plam
| Ko‘rsatkichlar
|
Nazorat guruxi n=17 | ||||||||
|
Eksperiment gurux n=17 | |||||||||
|
Boshida |
O‘rtasida |
Oxirida |
O‘sish |
Boshida |
O‘rtasida |
Oxirida |
O‘sish | ||
|
Startdan 15 m.ga |
5,31 |
5,29 |
5,38 |
0,07 |
5,36 |
5,49 |
5,60 |
0,24 | |
|
yugurish tezligi (m\s) |
+ 0,243 |
+ 0,161 |
+ 0,148 |
+1,3% |
+0264 |
+0,264 |
+ 0,221 |
| |
|
Startdan 30 m.ga |
5,79 |
5,82 |
5,88 |
0,09 |
5,99 |
5,98 |
6,13 |
0,14 | |
|
yugurish tezligi (m\s) |
+0,257 |
+0,242 |
+0,236 |
+1,55% |
+0,279 |
+0,332 |
+0,264 |
+2,34% | |
|
Uzunlikka sakrash |
220 |
227 |
229 |
9 |
221 |
227 |
233 |
12 | |
|
(sm) |
+ 9,7 |
+9,0 |
+10,6 |
+1,05% |
+ 12,2 |
+11,5 |
+ 11,0 |
+5,26% | |
|
Balandlikka sakrash |
48,2 |
54,7 |
56,9 |
8,7 |
48,5 |
51,3 |
59,1 |
11,4 | |
|
(sm) |
+ 2,46 |
+3,05 |
+4,06 |
+3,2% |
+5,6 |
+0,5 |
+5,9 |
+21,75% | |
|
Uch xatlab sakrash |
6,35 +13,4 |
6,44 |
7,05 |
1,70 |
6,35 |
6,40 |
7,93 |
1,58 | |
|
|
|
+21,2 |
+18,6 |
+0,35% |
+33,3 |
+35,4 |
+32,3 |
+ 2,77% | |
Yuqorida olingan natijalardan quyidagi xulosaga kelindi. Yosh futbolchilami jismoniy tayyorgarliklari ularni musobaqa faoliyatlariga keskin ta'sir etuvchi omillardan hisoblanadi. Jismoniy tayyorgarlikda ularni barcha jismoniy sifatlarini rivojlanganlik darajasi yuqori darajada bo‘lishi kerak. Yosh futbolchilami jismoniy tayyorgarligida tezlik-
kuch sifatlarini ahamiyati o‘zgachadir.
Tezlik-kuch sifatini rivojlanganligi futbolchilarni ko‘pgina texnik-taktik harakatlarini samarali qo‘llashga yordam beradi. Bu harakatlar uzoq masofaga to‘p uzatish, uzoq masofaga to‘pni yon chiziqdan o‘yinga kiritish, to‘p uchun yakka kurashlar, darvozaga to‘pni uzoq masofadan yo‘llash kabilardir. O‘zbek futbolida bu borada hali ko‘p ishlarni amalga oshirilish kerakligi sir emas. Shuning uchun turli malakali futbolchilarni o‘quv- mashg‘ulotlarida tezlik-kuch sifatini rivojlantirishga qaratilgan mashq va usullarni to‘g‘ri va o‘z o‘rnida qo‘llash, bizning futbolimizda olib borilishi kerak bo‘lgan asosiy ishlardan hisoblanadi.
Tadqiqot natijalaridan kelib chiqib quyidagi tafsiyalarni berish mumkin.Qisqa muddatli o‘quv-mashg‘ulot yig‘inlari sharoitlarida, tayyorgarlikning dastlabki va yakunlovchi bosqichlarida yosh futbolchilarning jismoniy tayyorgarliklari darajalarini oshirish uchun mushakning lokal ishchanlik qobiliyatini rivojlantirishga, to‘pni tepib olib yurish texnikasini yaxshilashga yo‘naltirilgan ixtisoslashtirilgan va ixtisoslashtirilmagan yuklamalarning uyg‘unligini nazarda tutadigan, biz tomondan ishlab chiqilgan, trenirovka mashg‘ulotlarini tashkil qilish dasturi tavsiya qilinadi.Oyoqlar mushagining lokal ishchanlik qobiliyatini rivojlantirish uchun maxsus kuch va tezkor-kuch mashqlarini bajarish parametrlari, har xil o‘yin ampluasidagi yosh futbolchilar bilan ishlashda yuklamalarni dozarplashtirish paytida orientir sifatida qo‘llanilishi mumkin.
FOYDALANILGAN ADABIY OTLAR RO‘YXATI
Гилев Г.А. Физическая культура в вузе - средство соsиальной защиты студенчества // Актуальные проблемы сохранения и укрепления здоровья молодежи Сибирского региона. Материалы международной научно-практической конферешии.
- Иркутск, - 2006. - С. 31-33.16. Годик М.А. Двигательная активност футболистов и условия соревнований // Фан-спортга.2005-№3.С.-17-24.
Годик М.А. Средства тренировки футболистов // Фан спортга.-Ташкент, 2007.-№1.-С. 29-32.
Гречишникова М.В., Дронина О.А Образовательные аспекты физической культуры и спорта в высших учебных заведениях. (Мат. мейд. научно-практконф. Иркутск 10-11 июня 2015.-С.36-38.
Давлетмурадов С.Р. Развитие и развитие спеsиальной выносливости футболистов в подготовительном периоде. Международная практическая конферешия 2012.-247.С.
YOSH DARVOZABONLARNI TEXNIK TAYYORGARLIGINI O‘ZIGA XOS
XU SUSIYATLARI
Ibragimov S., O„zMU st. o„qituvchi
Annotatsiya: Yosh darvozabonlarni textik tayyorgarligini tarbiyalashda
qo‘llaniladigan vosita xamda uslublar aloxida o‘rin egallaydi. Mashg‘ulot jarayoni
samaradorligi muammosi sport trenirovkasi uslublari va vositalaridan optimal foydalanish bilan chambarchas bog‘liq. Mutaxassislarning ko‘pgina tadqiqotlarida yosh
darvozabonlarning texnik tayyorgarliginini qat'iy tartiblashtirilgan yuklamani xisobga olgan xolda tarbiyalashga qaratilgan mashqlardagi foydalanishga oid ilmiy asoslangan ma'lumotlarning ozligni ta'kidlab o‘tiladi.
Аннотасия: Средства и методы, используемые в тренировочной технической подготовке юных вратарей, занимают разное место. Проблема эффективности тренировочного просесса тесно связана с оптимальным использованием методов и средств спортивной тренировки. Большинство исследований спесиалистов указывают на отсутствие научно обоснованной информасии о применении упражнений, направленных на тренировку технической подготовленности юных вратарей с учетом строго регламентированной нагрузки.
Kalit so’zlar: Texnik tayyorgarlik, vositalar, seleksiya, yosh futbolchilar, yosh darvazabonlar, qo’l, oyoq, infratzilma,eng ommaviy sport tur, futbolchilar eksporti.
Ключевые слова: техническая подготовка, инструменты, отбор, юные игроки, юные вратари, рука, нога, инфракрасный, самый массовый вид спорта, экспорт игроков.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 4 dekabrdagi PF-5887-son Farmoniga muvofiq. So‘nggi yillarda xalqimizning salomatligi to‘g‘risida g‘amxo‘rlik qilish, ma'naviy va jismoniy barkamol avlodni shakllantirish, millionlar o‘yini bo‘lgan va mamlakatimizda alohida o‘rin tutadigan sportning futbol turiga aholini, ayniqsa yoshlarni keng jalb etish bo‘yicha bir qator chora-tadbirlar amalga oshirilib kelinmoqda.
Shu bilan birga, bugungi kunda mamlakatimizda yuqori iqtidorga ega bo‘lgan yosh futbolchilarni tanlash, saralab olish (seleksiya) tizimi va futbol infratuzilmasini yanada rivojlantirish, futbol bo‘yicha sport maktablari faoliyatini yangi bosqichga ko‘tarish, soha mutaxassislarini tayyorlash va ularni moddiy rag‘batlantirish tizimini yaxshilash, o‘tkazilayotgan musobaqalar saviyasini yuksaltirish kabi masalalar dolzarb vazifalardan biri bo‘lib qolmoqda.
O‘zbekistonda futbolni aholi o‘rtasida eng ommaviy sport turiga aylantirish, yuqori iqtidorga ega bo‘lgan yosh futbolchilarni tanlash, saralab olish va ularni professional sportchilar sifatida tayyorlash tizimini yo‘lga qo‘yish, mamlakat futbolini rivojlangan mamlakatlar bilan raqobat qila oladigan darajaga yetkazish, xalqaro talab va standartlar asosida futbol bo‘yicha mutaxassislarni tayyorlash, futbol klublari faoliyatini rivojlantirish, terma jamoalar uchun o‘quv-mashq jarayonini samarali tashkil etish, mamlakatimizda futbol bo‘yicha yirik xalqaro musobaqalar, jumladan, o‘smirlar, yoshlar va xotin-qizlar jamoalari o‘rtasida jahon va qit'a birinchiliklarini o‘tkazish maqsadida:
Bolalar va o‘smirlarni futbol bilan shug‘ullanishga qiziqishini oshirish, havaskor futbolni ommaviylashtirish, bu borada umumta'lim maktablari, boshqa ta'lim muassasalari, mahalla va tashkilotlarda futbol bo‘yicha musobaqalarni muntazam ravishda tashkil etish; yuqori iqtidorga ega bo‘lgan yosh futbolchilarni tanlash va saralab olish (seleksiya) tizimini tubdan takomillashtirish, ularni bosqichma-bosqich professional tayyorgarlikdan o‘tkazib borish orqali futboli rivojlanayotgan davlatlarning yetakchi klublariga «futbolchilar
eksporti»ni amalga oshirish tizimini yo‘lga qo‘yish;
Futbol sohasiga xususiy investitsiyalarni keng jalb etish va ularni rag‘batlantirish, futbol sohasini bozor mexanizmlari asosida boshqarish, futbol klublarini xususiy sektorga o‘tkazish hamda ular orasida sog‘lom sport raqobati muhitini yaratish; Yosh darvozabonlarni texnik-taktik harakatlarini samadorligini oshirishga oid mashqlar majmualarini ishlab chiqish va ularni tayyorgarlik jarayoniga joriy etish asosida darvozabonlarni texnik-taktik mahoratini o‘rganishdan iborat.
Tadqiqotlar yosh darvozabonlarni texnik tayyorgarligi usuliyatining samaradorligini aniqlash maqsadida o‘tkazildi.
Ishimizning mohiyatini yoritish va tadqiqotimizning bosh maqsadini hal etish uchun quyidagi vazifalar belgilandi:
Biz tadqiqotni olib borishda o’zim oldimizga 3ta vazifa qoyib oldik:
Yosh darvozabonlarni musobaqa davrida amalga oshiriladigan texnik-taktik harakatlarini o‘rganish;
Yosh darvozabonlarda jismoniy va texnik-taktik mahorat darajasini aniqlash;
Yosh darvozabolarning o‘yin davomidagi texnik-taktik harakatlarini oshirishga qaratilgan maxsus mashqlar majmualarini ishlab chiqish va samaradorligini aniqlash.
|
Darvozabon |
Jamoa |
To‘pni o‘yinga kiritish | |||||||
|
Qo‘lda |
Oyoqda | ||||||||
|
1-10m |
11-20m |
20 ortiq |
Jami /SK% |
1-10m |
11-20m |
20 ortiq |
Jami /SK% | ||
|
14 yoshdagi | |||||||||
|
Sodiqov A.A |
“BOFA” |
+3 |
-1+2 |
- |
-1+5/83 |
+3 |
-1+1 |
-3 |
-4+4/50 |
|
Djuraev R.D |
+4 |
-1+1 |
- |
-1+5/83 |
+2 |
-1+1 |
- |
-1+3/75 | |
|
Murodov M.R |
BO‘SM №3 |
+2 |
-1+3 |
- |
-1+5/83 |
+4 |
-1+2 |
-1 |
-2+6/75 |
|
Ikromov K.A |
+3 |
+2 |
- |
+5/100 |
+2 |
-2 |
- |
-2+2/50 | |
|
15 yoshdagi | |||||||||
|
Jabborov R.I |
“BOFA” |
+2 |
-1+3 |
-2+1 |
-3+5/62 |
+2 |
-1+1 |
-3 |
-4+3/43 |
|
Karimov R.J |
+3 |
-1+2 |
-2+1 |
-3+6/67 |
+1 |
-2+1 |
+2 |
-2+4/67 | |
|
Jalolov N.G |
BO‘SM №3 |
+2 |
-1+3 |
-1+1 |
-2+6/75 |
+1 |
-1+1 |
-1 |
-2+2/50 |
|
Riximov R.I |
+1 |
-1+2 |
-1+1 |
-2+4/67 |
+2 |
-2+1 |
-2 |
-4+3/43 | |
|
16 yoshdagi | |||||||||
|
Turaev R.V |
“BOFA” |
+3 |
-1+2 |
-2+1 |
-3+6/67 |
+1 |
-2+1 |
-2 |
-4+2/33 |
|
Ravshanov G.A |
+2 |
-1+3 |
-1+1 |
-2+6/75 |
+2 |
-1+1 |
-1 |
-2+3/60 | |
|
Botirov N.Z |
BO‘SM №3 |
+2 |
-1+2 |
-1+1 |
-2+5/71 |
+1 |
-1+1 |
-2 |
-3+2/40 |
|
Jalolov F.R |
+3 |
-1+2 |
-2+1 |
-3+6/67 |
+1 |
-2+1 |
-1 |
-3+2/40 | |
Vazivalarni amalga oshirish jarayonida Darvozabonlarning to‘plami o‘yinga kiritish vaziyatlari
quyidagilar malum bo’ldi.
Olingan natijalardan biz shunday xulosaga keldik.Musobaqa sharotida yosh darvozabonlarning olingan texnik harakatlardan shu narsa ma'lum bo‘ldiki, bu texnik-taktik harakatlarni amaldga oshirishda, jismoniy tayyorgarlikni ahamiyati kattaligini bildiradi. Ayniqsa bu yoshdagi darvozabonlarning ko‘p uchraydigan to‘pni chiziqda qaytarishda. Havodagi to‘pga chiqishda, hujumlarni boshlab berishdagi qo‘l va oyoqda tashlab berish harakatlarida va boshqa texnik harakatlarda hatoliklar ko‘pligini olingan natijalardan
ko‘rishimiz mumkin.
Yosh darvozabonlar maydonda texnik-taktik xarakatlari bir o‘yinda o‘rtacha 25-35 ta bajarishadi. Texnik taktik xarakatlarda, ayniqsa, darvozabonning to‘p uchun chiqib havoda o‘ynashida, to‘pni chiziqda qaytarishda, musht bilan urib yuborish, birga bir vaziyatlarda darvozabonlar ko‘p martoba xatolar qilishi aniqlandi. Darvozabonlar berilgan kuchli zarbalarni qaytarishda 60% foizga, burchak to‘plami urib yuborish yoki ushlab olishda 48%, birga bir vaziyatda to‘pni olib qo‘yishda 35% samarali xarakatlanishadi.
Mashg‘ulotlarda yosh darvozabonlarning o‘z ustida ishlashi, ya'ni mashqlar orqali texnik taktik xarakatlarni takomillashtirishi bir xillik kuzatiladi. Ko‘pgina darvozabonlar mashg‘ulot o‘yinlari, nazorat uchrashuvlarda, imkoniyati boricha, xarakatlanishmaydi. Bunday ko‘rinishni darvozabonlarimizning rasmiy uchrashuvdagi o‘yin faoliyatiga xam ta'sir o‘tkazishi mumkin.
Jismoniy va texnik tayyorgarlik bo‘yicha test normativlarida darvozabonlarning ko‘rsatgan natijalari qoniqarli deb baholanadi.
Yosh darvozabonlarning murabbiylari uchun tavsiyalar.
Yosh darvozabonlarni yaxshi ko’rish, ularni bajonidil, ularga mehr bilan munosabatda bo’lish.
Ularning turmush tarzlarini yaxshi bilish.
Namuna bo’lish, yo’lboshchilik qilish, ustozlik qilish, shu bilan bir vaqtda mustaqillik va tashabbuskorlikni namoyon qilishga yordamlashish.
Talabchan bo’lish, oldinga qoyilgan vazifalarning bajarilishiga erishish, ayni paytda qoyilgan vazifalarga sabrli bo’lish.
Darvozabonlarni eshitish, shu ulaning ixtiyorida ekanligini ularni hurmat qilishingiz va tushunishingizni ko’rsatish.
Oyinchilar va darvozabonlarning real o’zaro munosabatlariga ko’maklashish, darvozabonlarning jamoadagi alohida ahamiyatini e’tibor etish.
Xuddi ularga o’xshash bo’lish (ularni o’rniga o’zini qoyib ko’rish) va o’zaro tushunuvchanlikning birga kelishuviga yordamlashish.
Ishonish va tinchlantirish.
Yosh darvozabonlarga xuddi katalarga o’xshash munosabatda bo’lish,lekin shu bilan birga, ularning yoshini e’tiborga olgan holda ularni kuzatib borish, ularni kasbiy yo’naltirish hamda nazorat qilib turish.
Darvozabonlar bilan ishlayotganda yo’l qoyilishi mumkin bo’lmagan xatti-harakatlar.
Doimo baqirish, xatolarini va kamchiliklarini baland yoki haqoratomuz ohangda oyin vaqtida yoki mashg’ulotda ko’rsatib borish.
Katta darvozabonlar singari mashq qildirish va oyin ko’rsatishga majburlash.
Bir xil mashq ustida uzoq vaqt ishlash yoki bir xil oyinni o’tkazish.
Darvozabonni jamoa, guruh oldida tanqid qilish.
Uzoq tushuntirishlar berish va doim mashg’ulotni bo’lish.
Darvozabon yoshiga va tayyorgarlik darajasiga mos bo’lmagan mashg’ulotlarni
o’tkazish.
Bir xil mashqlami maydonning birgina joyida yoki bir qismida bajarish (har kunlik yoki oylik rejalashtirish).
O’z ampluasiga kasbiy yondashuv tamoyillarini ma’qullash yoki sezmaslik, kech qolish, xulq, ekipirovka (arg’amchi, tennis to’pi, rezinali bint), yo’riqnoma.
Yaxshisi oyinlarda va mashg’ulotlarda xisobdagi farq ko’pi bilan 2ta farqni tashkil etishi kerak, bu oyinchilarning darvozabonga bo’lgan ishonchini saqlab qoladi.
Download 1.09 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
