Egamov botir ergashevichning


Халкаро иктисодий муносабатлар


Download 304.96 Kb.
bet7/9
Sana27.10.2023
Hajmi304.96 Kb.
#1728106
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
Мустақил таълим мавзулари

Халкаро иктисодий муносабатлар - жахон хужалик субъектлари кисобланган алохида мамлакатларнинг милиий иктисодиётлари уртасидаги хужалик алокалари тизимидир. Халкаро иктисодий муносабатлар халкаро мекнат таксимотига асосланган жакон хужаликлари фаолиятининг асосий туридир. Халкаро иктисодий муносабатлар объекти материал куринишидаги товарлар, хизматлар, технология, капитал ва ишчи кучи кисобланади. Унинг субъекти эса давлат органлари, миллий хужаликлар, халкаро иктисодий ташкилотлар, ТМКлардир.
Халкаро иктисодий муносабатлар тизим сифатида карайдиган булсак, унинг замонавий шакли халкаро мекнат таксимоти, халкаро ишчи кучи миграцияси, халкаро савдо, ТМК, халкаро капитал каракати, халкаро валюта кредит муносбатлари шаклида намоён булмокда.
Халкаро иктисодий муносабатлар эрамиздан аввалги даврдан бошлаб боскичма-боскич шаклланиб борди. Инсонлар кабила, уруF булиб яшаётган пайтларда улар савдо муносабатларини айирбошлаш шаклида амалга оширганлар. Кейинчалик давлатлар пайдо була бошлади. Шундан сунг савдо муносабатларида тангалар пайдо була бошлади. Бу эса валюта кредит муносабатларининг илк куринишлари эди. Уша пайтларда халкаро иктисодий муносабатлар кудудий макаллий шаклда булса, кейинчалик давлатлараро шаклда ривожланиб борди.
Хозирги давр халкаро иктисодий муносабатлар тизими 3 хусусият билан ажралиб туради: глобализация, транснационализация камда халкаро иктисодий интеграция. Халкаро иктисодий муносабатлар ривожланишига козирги кунда ХМТ тизимининг узгариши, глобал муаммолар, интеграцион жараёнларнинг авж олиши камда сиёсий омиллар сабаб булмокда.
Халкаро иктисодий муносабатлар ривожланишининг асосини халкаро мекнат таксимоти ташкил этади. Дунё мамлакатлари у ёки бу жикатдан ХМТда иштирок этади.
Халкаро мехнат таксимоти — мамлакатлар маълум бир махсулот ишлаб чикаришга ихтисослашишини назарда тутадиган мамлакатлараро ижтимоий худудий мехнат таксимоти ривожланишининг энг юкори поFOнаси.
Халкаро мехнат таксимоти мохияти ишлаб чикариш жараёни мехнат фаолияти турли шаклларининг ихтисослашуви ва уларнинг кооперациялашуви, узаро хамкорлигида намоён булади. Халкаро мехнат таксимотининг 2 хил куриниши мавжуд: халкаро кооперацилар хамда халкаро ихтисослашув. Улар хам уз навбатида, бир неча турларга булинади.
Халкаро мехнат таксимотининг ривожланишига куйидаги омиллар таъсир килади: мамлакатларнинг табиий географик жойлашуви, илмий-техник
жараёнлар, мамлакатларнинг илмий-техник ва иктисодий ривожланиш даражасининг турли даражада эканлиги, мамлакатларнинг ташки иктисодий алокаларининг хусусияти ва хужалик тури, ТМКларнинг иктисодий экспанцияси, худудий-иктисодий интеграцион жараёнларнинг ривожланиши.
2017 йилда саноат озик-овкат махсулотлари экспорти буйича энг куп улуш Шимолий ва Жанубий Америка давлатлари (Гренландия, Аргентина), Африка китъаси давлатлари (Нигерия, Эфиопия, Сомали) ва Мадагаскар ороллари каби давлатлар хиссасига туFри келмокда.
Саноат махсулотлари буйича эса АКШ, Канада, Бразилия ва Европа давлатлари, Хитой, Япония каби давлатлар юкори уринларда. ЁкилFи махсулотлари экспорти буйича эса Россия Федерацияси, БАА, Африка китъаси давлатлари 2017 йилда устунликка эришмокда.
Узбекистоннинг Халкаро мехнат таксимотидаги иштироки нафакат ташки савдосида, балки халкаро ташкилотлар билан хамкорлигида хам куринади. Масалан, 1992 йил Халкаро мехнат ташкилотига хамда БМТга аъзо булган. Узбекистон, асосан, ипак махсулотлари, энергия ва нефть махсулотлари, озик- овкат махсулотлари ишлаб чикаришда МДХ давлатлари орасида нисбий устунликка эга.

Download 304.96 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling