Egey madaniyati. Gomer davri yunonistoni

Kurs ishining maqsadi: Egey madaniyati va Gomer davri Yunonistoni 
haqida ma’lumotlar berish. 
Kurs ishining vazifalari:  
- Egey madaniyati haqida ma’lumot berish; 
- Gomer davrining kelib chiqishini o’rganish; 
Kurs ishining tarkibi: Kurs ishi kirish, 2 bob, xulosa va foydalanilgan 
adabiyotlar ro‘yxatdan iborat. 

---

4 
I BOB. QADIMGI YUNONISTON MADANIYATI. 
EGEY MADANIYATI 
1.1. Qadimgi Yunoniston madaniyati. 
 
Qadimgi 
Yunoniston 
o`zining 
ko`p 
asrlik 
madaniyatiga 
ega. Miloddan avvalgi III–II mingyilliklardayoq Krit-Miken madaniyati ravnaq 
topgan edi. Ular o`zlarining chiziqli yozuvlariga ega bo`lganlar. Lekin bu yozuv 
keyinchalik unutilgan, Gomer davrida yunonlar finikiyaliklarning yozuvlari bilan 
tanishganlar. Shu asosda ular 24 harfdan iborat o`z yozuvlarini yaratganlar. 
Yunonlar xat va yozuvni papirus o`simligi bargidan tayyorlangan varaqqa, 
sopol parchalarga va ustiga mum surtilgan taxtachalarga yozganlar. Yunonlar xat 
yozishda metalldan tayyorlangan qalamcha – stilda yozganlar. Stilning bir uchi 
ingichka bo`lib u yozishga mo`ljallangan. Ikkinchi tomoni to`mtoq bo`lib, u o`chir-
g`ich vazifasini o`tagan. Qadimgi yunonlar kitobni sevishgan va ularni ehtiyot qilib 
saqlaganlar. Shu tufayli bo`lsa kerak Yunonistondan juda ko`p faylasuf, olim, 
adiblar yetishib chiqqanlar. 
Yunonlar o`qishga ishtiyoqmand bo`lib, erkin yunonlarning o`g`illari yetti 
yoshdan maktabga borganlar. 
Dehqon va hunarmandlarning bolalari maktabni bitirib, ota-onalariga 
yordam berganlar. Badavlat va o`ziga to`q kishilarning bolalari 18 yoshgacha 
gimnaziyalarda o`qishni davom ettirganlar. 
Yunon maktablarida bolalar chiroyli yozishga, aniq va ravon so`zlashga 
o`rgatilgan. O`qituvchilar bolalarga Gesiod, Gomer, Sofokl, Esxil, Aristofan kabi 
adiblarning asarlarini o`qitganlar. 
Yunon bolalari Gomerning «Odisseya» va «Iliada» dostonlarini sevib 
o`qiganlar va yod olganlar. 
Maktabda o`quvchilarga rasm chizish, raqs tushish, ashula aytish va lira 
chalish o`rgatilgan. Maktabda bolalarga har turli jismoniy va harbiy ta`lim ham 
berilgan. Maktabda intizom qattiq bo`lib, yalqov, dangasa, intizomsiz va so`zga 
kirmaydigan bolalar kaltakiangan. Qullar o`quv-yozuvdan mahrum edilar. 

---

5 
Yunonistonda qizlar uchun maktablar boimagan. Qizlar buvilari, onalari va 
opalari rahbarligida har xil hunar va ro`zg`or ishlariga o`rgatilgan. 
Qadimgi yunon adabiyotining kelib chiqishi uzoq o`tmishga borib taqaladi. 
Yunon adiblari ajoyib afsona, rivoyat, she`r, qo`shiq, doston, tragediya va 
komediyalar yaratishgan. Yunon baxshilari esa qadimgi afsona va rivoyatlarni 
og`zaki tarzda ijro etib avloddan-avlodga yetkazganlar. 
«Gerakl», «Didalva Ikar», «Argonavtlar», «Iliada» va «Odisseya» kabi 
afsona, doston va rivoyatlar Yunon adabiyotining eng nodir asarlaridan hisoblanadi. 
Yunon adabiyotining eng mashhur namoyandalaridan biri Gomer bo`lib, u miloddan 
avvalgi VIII asrda, boshqa ma`lumotlarga qaraganda XII asrda yashagan ekan. 
Gomer «Iliada» va «Odisseya» dostonlarining muallifidir. Dostonlarda 
yunonlarning Kichik Osiyodagi Troya shahriga qilgan yurishlari, qahramonlarning 
kurashlari va boshlaridan o`tkazgan sarguzashtlari hikoya qilingan. Yunon 
adabiyotining yirik namoyandalaridan biri Gesiod bo`lib, u miloddan avvalgi VIII 
asr oxiri – VII asr boshlarida yashagan. Uning «Mehnat va kunlar» poemasi yunon 
mehnatkashlariga mehr-muhabbat, tekinxo`r aslzodalarga nafrat ruhida yaratilgan. 
Gesiod o`z asarida mehnat ahlini ulug`lagan. Miloddan avvalgi VI–IV 
asrlarda Yunonistonda Esxil, Sofokl, Evripid kabi mashhur shoir-dramaturglar ijod 
etganlar. Ularning har biri o`lmas qo`shiq, she`r va tragediyalar yozib qoldirganlar. 
Ularning eng mashhuri Esxil bo`lib, u miloddan avvalgi 525–456-yillarda yashagan. 
U 90 dan ortiq tragediya yozgan. U «Tragediya otasi» hisoblanadi. Uning eng 
mashhur tragediyalari «Zanjirband Prometey» va « Forslar» dir. «Zanjirband 
Prometey» asarida pahlavon Prometeyning xudo Zevs irodasiga qarshi borib, 
odamlarga qamish poyasida osmondan olov keltirib beradi. Rivoyatga ko`ra u 
odamlarga uy-joy qurishni, hayvonlarni qo`lga o`rgatishni, kema yasashni, «hisob 
ilmi» va xat-savodni o`rgatgan ekan. Bu ishlar Zevsni g`azablantirib Prometeyni 
tog` qoyasiga zanjirband qilishni buyuradi. Zevs temir tumshuqli qushga 
Prometeyning jigarini cho`qib yeyishni buyuradi. Prometey kelajakda kimlar Zevsni 
hokimiyatdan mahrum qilajagini biladi. Ammo u bu sirni Zevs yuborgan Germesga 

---

6 
aytmaydi. Shunda Zevs Prometeyga shunday g`azab qiladiki, zanjirband Prometey 
qoya bilan yer qa`riga tushib ketadi. 
Esxilning 
«Forslar» 
tragediyasi 
miloddan 
avvalgi 
492–449-
yillardagi Yunon-Eron urushlari voqeasiga bag`ishlangan. Yunonistonning yana bir 
shoir dramaturgi Sofokldir. U miloddan avvalgi 496–406-yillarda yashab ijod etgan 
tragik shoirdir. U 120 dan ortiq tragediyayozgan bo`lib, uning «Shoh Edip»