Эгувчи момент, кўндаланг куч ва бўйлама кучларнинг балка ўқи бўйлаб ўзгаришини ифодаловчи график ички зўриқиш
Download 0.5 Mb. Pdf ko'rish
|
vmf6exaZzk3IlfJNNcUrYFDKPg8iQtA9ga0P5oaa
|
Эгувчи момент, кўндаланг куч ва бўйлама кучларнинг балка ўқи бўйлаб ўзгаришини ифодаловчи график ички зўриқиш- ларнинг эпюралари дейилади. Одатда балкаларга ўқи йўналишига вертикал бўлган кучлар таъсир қилганлигидан бўйлама куч нолга тенг бўлади. Шу са- бабли, бал кал ар учун одатда эгувчи момент ва кўндаланг куч эпюралари чизилади. Рама, арка каби конструкциялар учун эса бўйлама куч эпюрасини чизиш талаб қилинади. Эгувчи момент эпюраси доимо балка толаларининг чўзилган томонига қурилади ва ишораси кўрсатилмайди. Балканинг кўндаланг куч эпюраси мусбат бўлса, юқори қисмига, акс ҳолда пастки қисмига чизилиб ишораси кўрсатилади. Балканинг бўйлама куч эпюраси ишораси қандаи бўлишидан қатъий назар, балка ўқининг икки томонига жойлаштирилади. 3.2. Статик аниқ оддий рамаларни ҳисоблаш Статик ан и қ рамалар геометрик ўзгармас, тўғри, синиқ стерженли система бўлиб, стерженлари ўзаро бикр, айрим Холларда шарнирли бириктирилган бўлади. Раманинг вертикал стерженлари устунлар, горизонтал стерженлари эса тўсин (ри гель) л ар дейилади. Рамаларда ташқи юклар таъсиридан эгувчи момент (Мх) кўндаланг куч (Qx) ва бўйлама куч (Nx) ички зўриқишлари ҳосил бўлади. Бу зўриқишларни аникдашда ке- симлар усулидан фойдаланилади. Рама ички зўриқишлари эпюраларини қуришда қуйидаги қоидаларга амал қилинади: 1. Рама ҳар бир стержени ўқи абцисса ўқи деб қаралади. 2. Ички зўриқишлар эпюраларини чизишда ҳисобланган зўриқиш ларнинг қийматлари стержен ўқига тик қилиб олина ди. 3. Эгувчи момент эпюраси рама стерженларининг чўзилган толалари томонига чизилиб, эпюрага ишора қўйилмайди. 4. Кўндаланг куч эпю расининг мусбат ординаталари ус- туннинг чап томонига ва тўсиннинг юқори қисмига, манфий ординаталари устуннинг ўнг ва тўсиннинг паст томонларига чизилиб, эпюрада ишоралар кўрсатилади. 5. Бўйлама куч эпю расининг ординаталари қаралаётган стерженнинг иккала томонига симметрик ҳолда чизилиб, эпю рада ишоралар кўрсатилади. Эпюра ишораси сиқилган стержен учун манфий, чўзилган стержен учун мусбат бўлади. 27 Статик аниқ оддий рамалар қуйидаги тартибда ҳисобланади: 1) кинематик таҳлил қилинади; 2) таянч реакциялари аниқланади; 3) стерженлардаги ички зўриқишлар кесимлар усулидан фойдаланиб ҳисобланади; 4) ички зўриқишлар эпюралари қурилади; 5) эпюраларни тўғри қурилганлиги текширилади. Статик ан и қ рамаларни ҳисоблашни қуйидаги мисолларда қараймиз. 5-М исол 3.4-расм, а да тасвирланган рама учун ташқи юк- лардан ҳосил бўлган ички зўриқишлар (М х ~ эгувчи момент Qx — кўндаланг куч в а N x ~ бўйлама куч) ҳисоблансин в а эпюра лари қурилсин. Ечиш: 1) Рамани кинематик таҳлил қилиш. 3.4-расм, а да тасвирланган рамани таянч стерженлари С т=3; дисклар сони D = l; оддий шарнирлар сони Ш =0. (2.2) формула ёрдамида бе рилган раманинг эркинлик даражасини аникдаймиз: W=3A - 2Ш - С = 3 1 - 2 0 - 3=0 бўлади. Берилган рама геометрик ўзгармас бўлиши учун унинг эр кинлик даражаси нолга тенг бўлиши шарт эканлигини била- миз. Бу раманинг геометрик тузилиш ини қарасак, битга диск А ва В таянчлардаги бир тўғри чизиқда кесишмайдиган ва бир- бирига параллел бўлмаган 3 та стерженлар орқали асосга маҳкамланган. Демак, бу рама геометрик ўзгармас ҳисобланади. 2) Раманинг таянч реакцияларини аниқлаш. Раманинг А та- янчида вертикал RA ва горизонтал НА, В таянчида эса верти кал RB таянч реакциялари ҳосил бўлади. (3.4-расм, а) (3.1) ста тика мувозанат тенгламаларидан фойдаланиб, рама таянч реак цияларини аниқлаймиз: 5 : ^ = 0 ; Н А - Р = 0; Х А / л = 0 ; - R B - 4 + q - 2 - 5 + M - P - 2 = 0; Х А / д = 0 ; /? у 4 - 4 + <7 - 2 1 + А / - Р - 2 = 0. Бу тенгламалардан: " а Текшириш: = 2.5 к/У; R a = - 2 0 - 4 + 30 4 = 1.5к/У . 28 £ У = 0; RA +RB - q - 2 = 0, 2.5 + 1.5 - 4 = 4 - 4 = 0. Демак, рама таянч реакциялари тў ф и ҳисобланган. e) Р гугун Д) С ТУГУН 3.4-расм 3) Рама стерженлари кесимларидаги ички зўриқишларни аниқлаш. Бунинг учун рамага характерли қирқимлар бериб, ўзгариш чегарасини аниқпаймиз (3.4-расм, а) Берилган қирқимлардаги ички зўриқиш кучларини ҳисоблаймиз. АС ус- тун учун 1-1 қирқим берамиз. 1-1 қирқимнинг ўзгариш соҳаси: 0<х, < h = 5.м . M Xl = - H A xl = -15x,; <2,, = - H A =-15kH- NXi = - R A =-\.5kH- x, = 0 бўлса M X) = 0 ; x, = 5 м бўлса Мл. = -7 5 кНм. 29 СД тўсин учун II-II қирқим ўтказамиз. II-1I қирқим учун ўзгариш соҳаси: 0 < jc 2 < / = 4 л /. Download 0.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|