Әжинияз атындағы нөкіс мемлекеттік педагогикалық институты бастауыш тәлім кафедрасы

II-ТАРАУ. Көп таңбалы сандарға арифметикалық амалдарды орындау кезіндегі типтік қателер, оларды болдырмау және түзету жолдары


2.1 Көп таңбалы сандарға арифметикалық амалдарды орындау

Есептеу дағдыларының сипаттамасы

Кіші мектеп оқушыларына математиканы оқытудың негізгі міндеттерінің бірі олардың есептеу дағдыларын қалыптастыру болып табылады, өйткені есептеу дағдылары әр адамның практикалық өмірінде де, оқытуда да қажет.
М.А. Бантиандық есептеу шеберлігі – есептеу техникасын меңгерудің жоғары дәрежесі. Есептеу дағдыларын меңгеру дегеніміз әр жағдай үшін арифметикалық операцияның нәтижесін табу үшін қандай амалдарды және қандай ретпен орындау керектігін білу және бұл амалдарды жеткілікті жылдам орындау.
Толық есептеу дағдысы дұрыстығымен, саналылығымен, ұтымдылығымен, жалпылауымен, автоматизмімен және күшімен сипатталады.
Дұрыстығы – оқушының берілген сандарға арифметикалық амалдың нәтижесін дұрыс табуы, яғни. қабылдауды құрайтын операцияларды дұрыс таңдайды және орындайды.
Хабардарлық – оқушы білімнен хабардар болуы, оның негізінде операциялар таңдалып, олардың орындалу реті белгіленеді. Студент үшін бұл амалдарды таңдаудың дұрыстығының өзіндік дәлелі. Білімділік оқушының кез келген уақытта мысалды қалай шешкенін және оны неге бұлай шешуге болатынын түсіндіре алуынан көрінеді. Бұл, әрине, студент әр мысалдың шешімін түсіндіруі керек дегенді білдірмейді. Кейінірек көрсетілетіндей, дағдыны меңгеру барысында түсіндіруді бірте-бірте қысқарту керек.
Рационалдылық – студент нақты шарттарға сәйкес бұл жағдайға неғұрлым ұтымды әдісті таңдайды, яғни. орындауы басқаларға қарағанда жеңіл және арифметикалық операцияның нәтижесіне тезірек әкелетін ықтимал амалдардың біреуін таңдайды. Әрине, шеберліктің бұл сапасы белгілі бір жағдайда нәтижені табудың әртүрлі әдістері болған кезде және студент әртүрлі білімді пайдалана отырып, бірнеше әдісті құрастырып, неғұрлым ұтымдысын таңдай алатын болса, көрінуі мүмкін. Көріп отырғаныңыздай, ұтымдылық шеберлікті білуге тікелей байланысты.
Жалпылау – студент есеп техникасын істердің көбірек санына қолдана алады, яғни. ол есептеу әдісін жаңа жағдайларға көшіре алады. Жалпылау, сондай-ақ ұтымдылық есептеу дағдыларын білумен тығыз байланысты, өйткені бірдей теориялық ұстанымдарға негізделген әдістеме есептеудің әртүрлі жағдайларына ортақ болады.
Автоматизм (бүктеу) – студент операцияларды таңдап, тез және тарылған түрде орындайды, бірақ операциялар жүйесін таңдауды түсіндіруге әрқашан орала алады.
Төзімділік – оқушы қалыптасқан есептеу дағдыларын ұзақ уақыт бойы сақтайды.
Есептеу дағдыларын меңгеру процесі біршама күрделі: біріншіден, студенттер сол немесе басқа есептеу техникасын үйренуі керек, содан кейін оқыту нәтижесінде есептеулерді жеткілікті жылдам орындауға үйренуі керек, ал кестелік жағдайларға қатысты нәтижелерді жатқа есте сақтау керек. Сонымен қатар, әр шоғырлануда әдістемелердің айтарлықтай көп саны зерттеледі, сондықтан барлық студенттер оларды бірден меңгере бермейді, кейбіреулері қателеседі.