Ekologiya va botanika kafedrasi botanika fanidan

1. Sarraseniya (Sarracenia)
Sarracenia yoki Shimoliy Amerika yuqumli o'simlik Shimoliy Amerikaning sharqiy qirg'og'ida, Texasdagi, Buyuk Kanadada, janubi-sharqiy Kanadada topilgan zaharli o'simliklar jinsidir, lekin ko'pi faqat janubi-sharqiy shtatlarda.
Bu o'simlik suv lilasi tuzoq barglarini tuzoqqa ishlatadi.

Xulosa
Hozirgi kunda planetamizda 1 mln. ga yaqin hayvon va 500 min. ga yaqin turli o‘simliklar borligi aniqlangan. Yer sharini umumiy maydoni 510 mln km 2 bo‘lib, shundan 149 mln km 2 ni quruqlik va 361 mln km 2 ni okean va dengizlar tashkil yetadi. Ana shu quruqlikda va suvda o‘suvchi o‘simliklarni tuzilishini, ularni tashqi muhit bilan o‘zaro munosabatlarini, o‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishida bo‘ladigan hayotiy jarayonlar jumladan oziqlanish, nafas olish, ko‘payish, transpirastiya, fotosintez va hokozolarni. Ularning kelib chiqishini, yer yuzida tarqalish qonuniyatlarini hamda o‘simliklar dunyosini ularning yaqin va uzoq belgilariga asoslanib ma’lum bir sistemaga (filogenetik sistema) solishni va nihoyat o‘simliklardan ongli ravishda foydalanish hamda ularni muhofaza qilish yo‘llarini botanika fani o‘rgatadi.
Insonlarnnig tabiatga ta’siri bevosita va bilvosita bo‘ladi. Ekologik omillar yil davomida o‘zgarib turishi bilan birga, ularga o‘simliklarning munosabati ham turlicha bo‘ladi. Masalan: urug‘ unib chiqishi uchun qorong‘i muhit talab qilinsa, maysaning rivojlanishi uchun yorug‘lik talab qilinadi.
Ekologik omillar o‘simlikka bevosita va bilvosita ta’sir qiladi. Bevosita ta’sir qiluvchi omillarga namlik, yorug‘lik, issiqlik, inson va hayvonlar ta’siri misol bo‘la oladi.
Bilvosita ta’sir etuvchi omillarga relef, tog‘ jinslari, iqlimni o‘zgarishi va tuproq sharoitining o‘zgarishi misol bo‘la oladi. Ba’zan ayrim ekologik omillar bevosita va bilvosita ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Masalan: shamol o‘simliklarning novdasini sindirib, bargini mevasini to‘kib, bevosita ta’sir ko‘rsatsa, tuproqdagi namlikni kamaytirib, qatqaloq hosil qilib bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Do‘l o‘simlikning yer usti organlariga salbiy ta’sir ko‘rsatsa, tuproq namligini oshirib, havo haroratini o‘zgartirib bilvosita ta’sir yetadi. Har qanday ekologik omil o‘simliklarga turlicha ta’sir ko‘rsatadi. Masalan: sholi suvda yaxshi o‘sadi, lekin suv ko‘p bo‘lsa, g‘o‘za tez kunda halok bo‘ladi. Кo‘pchilik o‘rmonda o‘suvchi o‘simliklar soya joyda yaxshi o‘sadi, yorug‘ joyda tezda halok bo‘ladi.