Ekologiya va mehnat muhofazasi

XULOSA 
 
Eramizdan oldin yashagan matematik olim Pifagor ―Inson hamma 
narsalarning mezonidir‖ degan shiorni oldinga tashlagan edi, ya‘ni inson nafaqat 
ishchi kuchi sifatida balki, yashash muhitining barcha jabhalarida muhofaza 
qilinishi zarur bo‗lgan qiymatiga egadir. Ushbu nuqtai nazardan kurs loyhisining 
asosiy vazifasi ham yong‗inlardan odamlarni muhofaza qilishga, ularning tinch, 
farovan yashashi uchun sanoat korxonalarida barcha shaot- sharoitlarin yaratib 
berishiga qaratilgan. 
«Sanoat korxonalaring yong‗in xavfsizligi xolatini tahlil qilish» mavzusidagi 
kurs loyihasi kirish qismi, asosiy qismi, xulosa va foydalangan adabiyotlar ruyxati 
hamda ilovalaridan iborat bo‗lib, kirish qismida, mavzuning dolzarbligi, kurs 
loyihaga qo‗yidgan maqsad va vazifalari, asosiy termin va atamalar, kurs loyihasi 
tarkibi va hajmi keltirilgan.
Asosiy qismi uchta bo‗limdan iborat bo‗lib, birinchi bo‗limda, sanoat 
korxonalarida sanoat xavfsizligi va yong‗in xavfsizligi ta‘minlashning huquqiy- 
tashkiliy va texnik asoslari, bino inshootlarni yong‗in xavfsizligi bo‗yicha tasniflari 
hamda yong‗in xavfsizligi texnik vositalari bayon etilgan.
Ikkinchi bo‗lim, sanoat korxonalarida yong‗in xavfsizlini tahlil qilish asosida 
uning xavfsizligi baholangan, shunigdek, sanoat korxonalaridagi bino va 
inshootlarning yong‗inga bardoshligini, yong‗indan aholi va tovar moddiy 
boyliklarni evakuatsiya qilish, avtomatik yong‗in uchirish vositalari, yong‗in 
to‗siqlarini o‗rnatish usullari tahil qilingan. 
Uchinchi bo‗limi, kurs loyihasi rahari tomonidan berilgan topshiriqqa 
muvofiq, sanoat korxonalarida yong‗in xavfsizligini ta‘minlash ishlanmalari ishlab 
chiqilgan, ya‘ni, sanoat korxonalarida yong‗in sodir bo‗lganda aholini evakuatsiya 
qilish chora tadbirlari, avtomatik ut uchirish maslamalari talab etiladigan 
miqdorining hisobi, birlamchi ut uchirish vositalari talab etiladigan miqdorining 
hisobi va o‗rnatish usullari va yong‗in xavfsizli to‗siqlari o‗rnatish usullar va 

---

43 
hisobi ishlab chiqilgan. 
Kurs loyihasi ilovasida, yong‗inni avtomatik o‗chirish maslamalari
o‗rnatish chizmasi, yong‗in sodir bo‗lgan joylardan odamlarni evakuatsiya qilish 
chizmasi, yong‗in to‗siqlarni o‗rnatish chizmasi va birlamchi ut uchirish chizmalari 
hamda boshqa bir qancha ma‘lumotlar taqdim etilgan.
Kurs loyihasini ishlab chiqish dovomida, yong‗in xavfsizli, sanoat 
korxonalarini loyihalash, qurish va rekonstruksiya qilish, iqtisodiy va ijtimoiy 
sohalarni suv bilan ta‘minlashga oid normativ- huquqiy xujjatlari, standartlar, 
meyorlar, QMQ va boshqa bir qancha reglament xujjatlari o‗rganildi.
Normativ-huquqiy xujjatlarni o‗rganish asosida, sanoat korxonalarida 
yong‗in xavfsizligi talablari, yong‗in sodir bo‗lganda odamlarni evakuatsiya qilish 
usullari, birlamchi ut uchirish vositlari, avtomatik ut uchirish vositlari va yong‗in 
to‗siqlarini o‗rnatish usullari tahlil qilindi hamda tahlillar asosida kurs rahbari 
bergan topshiriqqa asosan, yong‗in sodir bo‗lganda odamlarni evakuatsiya qilish, 
birlamchi ut uchirish vositlari, avtomatik ut uchirish vositlari va yong‗in to‗siqlari 
talab etadigan miqdori hisoblangan va o‗rnatish bo‗yicha loyiha chizmasi ishlab 
chiqildi. 
Kurs loyihasi mavzusiga binoan. quyidagilarni taklif etiladi: 
1. Yong‗in xavfsizligi fanini Oliy ta‘lim muassasalaridagi barcha ta‘lim 
yo‗nalishlarida utilishi iqtisodiy va ijtimoiy tarmoqlarda yong‗in sodir bo‗lishi 
omillari kamayishiga paydevor yasaydi. Chunki asosiy sodir bo‗layotgan 
yong‗inlar texnogen yonginlar bo‗lib, muhandis-texnik xodimlar va boshqa 
xodimlarning qo‗ygan xatosi to‗fayli sodir bo‗lmoqda. 
2. Yong‗in xavfsizligi bo‗yicha normativ- huquqiy xujjatlarni, standartlarni, 
meyorlarni, qoidalarni va QMQ larni shuningdek o‗quv manbalarini ya‘nada 
takomillashtirishni ta‘qoza etadi. Chunki asosiy xujjatlar va o‗quv adabiyotlari rus 
tilida chop etilmoqda. 
3. Yong‗in xavfsizligi bo‗yicha aholi o‗rtasida targ‗ibot ishlarni 
takomillashtirish va yong‗in xavfsizligiga rioya qilmagan shaxslarga nisbatan jazo 

---

44 
choralarni kuchaytirish lozim. 
4. Yong‗in xavfsizligi avtomatik ut uchirish maslamalarini barcha ishlab 
chiqarish xonalari, ma‘muriy binolarga, ijtimoiy obektlarga o‗rnatilishini joriy 
etish kerak. 
5. Yong‗inni uchirish birlamchi vositlar jamlanmasi qolqonidan frydalanish 
tartibi bo‗yicha yo‗riqnoma ishlab chiqish kerak. Ushbu yo‗riqnomani xar bir 
xodim bilan boshlangich va ish joyidagi yo‗riqnomalarni utish jarayonida 
tanishtirish va amaliy bajarishini bo‗yicha sinovlar o‗tkazish kerak. 
Iqtisodiy va ijtimoiy tarmoqlarda yong‗in xavfsizligiga qoidalariga rioya 
qilish va uni ta‘minlash nafaqat muhandis- texnik xodimlar va mansabdor 
shaxslarning ishi bo‗lib qolmasdan butun jamiyatning ishi bo‗lmog‗i lozim. 
Shundagina yong‗in sodir bo‗lish omillarini minimallashtirishga va uning xavfli 
omillaridan odamlarning sharohatlanishi, texnik jixozlar, bino va inshootlar 
yaroqsiz xolatga kelib qolishining oldini olgan bo‗lamaz. Bu esa iqtisodiyot 
tarmoqlari samarali ish koeffitsenti oshishini va odamlar esa faravon
yashashining asosidir.