Ekonometrika so‘zi nimani anglatadi va u fan sifatida qaysi davrda yuzaga kelgan?

Ekonometrika jamiyati va “Ekonometrika” jurnali qachon tashkil topgan?

. Ekonometrikafaniningasoslarininorvegiyalik olim Robert Frish (1895- 1973) ishlabchiqqan. Shu sababli u haqliravishdaekonometrikaningotasihisoblanadi. 1931-yilda JahonEkonometrikJamiyatituzildi. Shu yilekonometrikaningtug‘ilganyilihisoblanadi. 1932-yildan boshlabba’zimamlakatlardaekonometrikafanio‘quvrejasigakiritildi. 1933 yilda R.Fisher tomonidan “Ekonometrika” jurnaliga asos solindi. Jurnalda u ekonometrikaga quyidagicha ta’rif bergan: “Ekonometrika-bu o’sha iqtisodiy statistika emas. Ko’p qismi miqdoriy xususiyatga ega bo’lgan iqtisodiy nazariyaning ham o’zi emas. Ekonometrika matematikani iqtisodga qo’llash ham emas. Tajriba shuni ko’rsatadiki har uchchala statistika, iqtisodiyot nazariyasi va matematika fanlarining komponentalari zamonaviy iqtisodiy xayotni miqdoriy tomonlarini anglash uchun zaruriy, lekin etarli bo’lmagan shartlaridir. Bu-uchta fanning birligidir. Bu birlik ekonometrikani tashkil etadi”.Shunday qilib, ekonometrika-bu iqtisodiy jarayon va hodisalarni o’zaro bog’lanishini miqdor jihatdan ifodalovchi fandir. Ekonometrik usullar oliy statistika deb nomlanuvchi juft va ko’p o’lchovli regressiya, juft, xususiy va ko’p o’lchovli korrelyatsiya, trendlarni ajratish va boshqa davriy qatorlar komponentalari, statistik baholash usullari asosida yuzaga kelgan va rivojlangan. R.Fisher shunday deb yozgan: “Statistik usullar ijtimoiy fanlarda muhim element hisoblanadi va aynan shu usullar yordamida ijtimoiy bilimlar fan darajasigacha ko’tarilishi mumkin”.
4.Ekonometrika qanday fanlar bilan bog‘langan?
R. Frishningo‘zi, ekonometrika - iqtisodiynazariya, matematikavastatistikaningsintezi, deb hisoblaydi. Ekonometrika fan sifatidaiqtisodiyot, statistikavamatematikaorasidajoylashgan. U - iqtisodiyqonunlamitaqribiychiqarishbilanbog‘langanfandir. Ekonometrikabilanshug‘ullanuvchimutaxassisekonometrist deb ataladi. Ekonometristiqtisodiynazariyagayokiempirik ma’ lumotlargaasoslanganholdaiqtisodiymodellamitavsiflaydi, shu model lardagiparametrlarni (noma’lummiqdorlami) baholaydi, iqtisodiyko‘rsatkichlamingkeyingiholatinibashoratqiladi. Ekonometristiqtisodiyko‘rsatkichlarqiymatlarijadvalinio‘rganib,ularorasidagiempirikmunosabatlamikeltirc chiqaradi. Ekonometristningjadvallarnio‘rganishbilanbogianganishiekonometrikanalizdeyiladi. EkonometrikanalizyordamidaiqtisodiyjarayonningbirinchimodelifransuzolimiFransua Kene (1694-1774) tomonidanyaratilgan. U 1758- yilda “Iqtisodiyjadval”, 1766-yilda uningikkinchivariantibo‘lgan “Arifinetik formula” nomliasarlamiyozdi. F. Kene jadvali XVIII asro‘rtalaridaiqtisodiynazariyaningrivojlanishidamuhimo‘ringaegaboidi. Bu jadvalgaK.Maiks ham yuqori baho bergan. 0 ‘quvqoilanma “Ekonometrika 1” deb nomlangan. Undao‘iganiladiganiqtisodiyjarayonlartasodifiyemas, aniq deb qaraladi. Tasodifiyjarayonlar “Ekonometrika. 2” dao‘rganiladi. “Ekonometrika. 1” 13 bobdaniboratbo‘lib, harbir bob misolvamasalalarbilanta’minlanganhamdanazoratsavollari ham keltirilgan. 0 ‘quvqoilanmamavjuddasturgamosbo‘lib, “statistika”, “biznesniboshqarish” va “iqtisodiyot” mutaxassisliklaribo‘yicha tahsil oluvchitalabalargamoijallangan. 0 ‘quvqoilanmaningba’zimateriallaridan “Iqtisodiy-matematikusullarvamodellar”, “Iqtisodiyotdamatematikmodellar” kabipredmetlamibayonetishdafoydalanishmumkin