Electr xa'm magnetizm lat

bolmaydı. 
31-su’wret. 
Toq o’tip turg’an o’tkizgishtegi elektr maydanı (30-
su’wret penen salıstırıw kerek). 
Toq ku’shinin’ o’lshem birligi retinde Amper (
) qabıl etilgen. 1 =
. 
Qarsılıqtın’ o’lshem birligi retinde Om shaması хızmet etedi. Ushlarına 1 volt kernew tu’skende 
1 
toq o’tetug’ın o’tkizgishtin’ qarsılıg’ı 1 Om bolıp tabıladı, yag’nıy 1 = 1
=
/
∙
=
∙
10
qarsılıq birligi.. 
Qarsılıqlardı bir biri menen ha’r qanday usılda jalg’aw mu’mkin. Solardın’ ishinde qarsılıqlardı 
parallel jalg’aw menen izbe-iz jalg’aw ko’p qollanıladı (32-su’wret). İzbe-iz jalg’ang’anda 
karsılıqtar qosıladı, yag’nıy 
=
+
+
+ ⋯. Al parallel jalg’ang’anda ulıwmalıq qarsılıq 
mına ta’qlette kemeyedi: 
=
+
+
+ ⋯ (kondensatorlardı bir biri menen jalg’awdı, bul 
jag’dayda ulıwmalıq sıyımlıqtın’ basqasha nızam boyınsha o’zgeretug’ınlıg’ın eske tu’siremiz). 

---

46 
32-su’wret. 
O’tkizgishlerdi bir biri menen parallel (a) 
ha’m izbe-iz jalg’aw (b)
O’tkizgishtin’ salıstırmalı qarsılıg’ının’ temperaturag’ap g’a’rezliligin berilgen zattın’ 
qarsılıg’ının’ temperaturalıq koeffitsienti menen ta’riplewge boladı: 
=
. 
(84) 
Bul shama temperatura bir gradusqa joqarılag’andag’ı qarsılıqtıqtın’ salıstırmalı o’simine ten’ 
(mısalı mıs ushın 
= 40 ∙ 10
1/ g’a ten’). Al salıstırmalı karsılıqtın’ TSelsiya 
shkalasındag’ı temperaturag’a g’a’rezliligi bılayınsha jazıladı: 
=
(1 + ) 
(85) 
Metal o’tkizgishlerdin’ qarsılıg’ı temperaturanın’ o’siwine baylanıslı o’sedi (
> 0). Al yarım 
o’tkizgishler menen dielektriklerdin’ qarsılıg’ı temperaturanın’ joqarılawı menen kishireyedi 
(
< 0). Demek temperaturanın’ joqarılawı menen karsılıg’ı artatug’ın materiallardı metallar 
(metallıq qa’siyetke iye o’tkizgishler) dep ataymız, al temperaturanın’ joqarılawı menen 
karsılıg’ı kemeyetug’ın denelerdi yarım o’tkizgishler yamasa dielektrikler dep ataymız.
A’piwayı elektr shınjırının’ sхeması 33-su’wrette keltirilgen. Bul shınjır toqtın’ dereginen, R 
qarsılıqtan, shınjır arqalı o’tip atırg’an toqtın’ ku’shin o’lshewshi a’sbap A ampermetrden, 
qarsılıqqa tu’sken kernewdi o’lshewshi asbap voltmetrden V turadı (33-su’wret). Elektr tog’ının’ 
turaqlı tu’rde o’tip turıwı ushın shınjırdın’ (elektr shınjırının’) tuyıq bolıwı sha’rt. Toqtın’ 
o’tiwin toqtatıw ushın K gilti qollanıladı. 
E arqalı toq dereginin’ elektr qozg’awshı ku’shi 
belgilengen. Shınjırdag’ı tutastırıwshı o’tkizgish sımlardın’ qarsılıg’ın a’dette esapqa almaydı 
(qarsılıg’ı ju’da’ kishi dep esaplanadı). 
33-su’wret. 
A’piwayı elektr shınjırı.