Electrochemistry

4. Adiabatik jarayonda (Q = const, Q = 0)

• Термодинамика 1-қонунининг аналитик ифодасига кенгайиш ишини қўйиб қуйидаги ифодани хосил қиламиз
• Q = dU + pdV бунда, агар
• T=const- изотермик жараёнда газ идеал бўлса,
• ΔU=0 бўлади ва Qт=A= PΔV келиб чиқади, яъни система берилган иссиқлик ҳисобига иш бажаради.
• V=const - изохорик жараёнда ΔV=0
• A=PΔV=0 ва Qv=ΔU бўлади, яъни системага берилган иссиқлик унинг ички энергияси ўзгаришига сарф бўлади.

• Р=const - изобарик жараёнда
• Qр=ΔU+ PΔV=U2 – U1+ Р(V2 – V1)=( U2+ РV2) –
• (U1+ РV1)
• Бундан ( U2+ РV2) = Н2
• (U1+ РV1) = Н1
• Qр= Н2– Н1=ΔН,
• яъни системага берилган иссиқлик унинг энтальпияси (системанинг иссиқлик сиғими) ўзгаришига сарфланади.
• Qт= const – адиабатик жараёнда
• Q = dU + pdV -ΔU=A
• Система ички энергиясининг камайиши ҳисобига иш бажаради.

• izobarik
• jarayon

• P = const

• Q = ∆U + A’

• Izotermik
• jarayon

• ΔТ=0
• ∆U=0

• Q = A

• T = const

• izoxorik
• jarayon

• ΔV=0
• А=0

• Q = ∆U

• V = const

• Q = ∆U + A

• Adiabatik jarayonda sistema tashqi muhit bilan issiqlik almashmaydi.

• Q = const

• ∆U = A

• Q = ∆U + A

• V1EF’V2 - yuza izotermik,
• V1EFV2 - yuza izobarik,
• V1EF"V2 - yuza adiabatik jarayonda bajarilgan ishlardir.
• izoxorik (V=const) jarayonda ish bajarilmaydi, chunki,

• ga teng bо‘ladi.

• Turli sharoitda ideal gaz kengayishida bajarilgan ishlarning grafik ifodasi rasmda tasvirlangan:

• Egri chiziqlar ostidagi yuza shu jarayon davrida bajarilgan maksimal ishni kо‘rsatadi.

• Termodinamik sistema – yetarlicha kо‘p miqdordagi molekulalar (struktura birliklari)dan tashkil topgan tabiatning istalgan obyekti bо‘lgan va tabiatning boshqa obyektlaridan xaqiqiy yoki faraz qilingan sathlar chegarasi (chegaralar) bilan ajratilgan istalgan obyektga aytiladi.
• Izolirlangan sistema – muhit bilan na modda na energiya (∆m=0, ∆E=0) almashmaydigan sistemadir.
• Yopiq sistema – muhit bilan modda almashmaydigan, biroq energiya almashi-shi mumkin bо‘lgan sistema (∆m=0, ∆E≠0).
• Ochiq sistema – muhit bilan ham modda, ham energiya almashishi mumkin bо‘lgan sistema (∆m ≠ 0, ∆E ≠ 0).
• Holat – sistema xossalarining majmuasi bо‘lib, sistemani termodinamik nuqtai nazardan aniqlashga imkon beradi.
• Muvozanat holat – kо‘p vaqt sistemaning barcha xossalari doimiy bо‘lib, unda modda va energiya oqimi bо‘lmaydi.
• Statsionar holat - vaqt maboynida sistemaning xossasi о‘zgarmaydi, lekin modda va energiya oqimi bо‘ladi.
• Jarayon (protsess) – sistemaning bir holatdan boshqasiga о‘tishi.
• Entalpiya – holat funksiyasi bо‘lib, uning о‘zgarishi (H), izobar jarayon-dagi sistema tomonidan olingan issiqlikka (QP) teng.

• Tayanch sо‘z va iboralar izohi

• О‘z о‘zidan sodir bо‘ladigan jarayon – tashqaridan energiya sarflamasdan sodir bо‘ladigan jarayonlar
• О‘z-о‘zidan sodir bо‘lmaydigan jarayonlar – tashqaridan energiya sarflanganda sodir bо‘ladigan jarayonlar.
• Termodinamik qaytar jarayon – boshlang‘ich holatdan (1) oxirgi holatga (2) о‘tishda barcha oraliq holatlar muvozanatda bо‘ladi.
• Termodinamik qaytmas jarayon – boshlang‘ich holatdan (1) oxirgi holatga (2) о‘tishda loaqal birgina oraliq holat muvozanatda bо‘lmaydi.
• Intensiv parametrlar – sistemaning massasiga bog‘liq bо‘lmasdan, sistemalar kontaktda bо‘lganda tenglashadigan parametrlar(t, P, d, S, µ) – ular sistemaning asosiy holat parametrlar hisoblanib, sistemaning sifat xarakteristikalarini birlashtiradi.
• Ekstensiv parametrlar – sistemaning massasiga bog‘liq bо‘lgan parametrlar (m, V, Csig‘., U, H, S, ΔG, ΔF) – sistemaning holat funksiyalari hisoblanadi.
• Issiqlik – molekulalarning tartibsiz harakati natijasida energiyaning sistemaning bir qismidan ikkinchi qismiga berilishi.
• Ish – sistema energiyasining tashqi muhitga berilishi bо‘lib, uning miqdori berilgan energiya miqdoridir. Ish ham holat funksiyasi emas. Jarayon bosib о‘tgan yо‘liga bog‘liq.

• Ichki energiya – holat funksiyasi bо‘lib, uning о‘zgarishi (U), izoxor jarayondagi sistema tomonidan olingan issiqlikka teng(QV).