Elektr energiya nazorati va hisobining avtomatlashtirilgan tizimlari fanidan

Uch pog’onali himoyalar

Elektr ta’minoti tizimlarida uch pog’onalik tokli himoyalar qo’llaniladi.

1 – tezkor TK, 2 – sabr vaqtli TK, (t”=0,5 sek), 3 – MTH.

Rasmda ko’rsatilgandek himoyalarning ishga tushish vaqtlari har xil. Uch pog’onalik himoya L1 dagi shikastlanishni tez o’chirib beradi, shu bilan birga 4,5 himoyalar uchun rezerv zona hosil qiladi.

Tezkor TK, sabr vaqtli TK va MTH birgalikda murakkab himoyalar o’rinini bosa oladi.

• MTH sxemalari.
• Operativ zanjirlarning manbaiga qarab MTH ikki guruxga bo’linadi:
• 1) O’zgarmas tokli
• 2) O’zgaruvchan tokli
• 1. O’zgarmas tokli uch fazali sxemalar
• Ximoya qilinayotgan liniyadagi qisqa tutashuv turiga qarab bir yoki bir necha rele (KA) ishga tushadi va vaqt relesi KT ning cho’lg’amidan tok o’tadi.
• KT kontaktlarini quvvatini oshirish uchun oraliq relesi KL o’rnatilgan. KL ning kontaktlari ko’rsatish relesi KN va o’chirgichning blok – kontaktlari Q orqali o’chiruvchi solenoidning zanjirini tutashtiradi, bu degani – Q o’chirgich o’chadi, keyin blok kontakt Q himoya zanjirini uzadi.

• MTH ning afzalligi sxemalarning soddaligida, hamda oson sozlash mumkinligidadir.
• MTH sxemalari sodda va ularni sozlash ham oson. Bu MTH ning asosiy afzalligi hisoblanadi.
• MTH ning kamchiligi manba yaqinidagi qisqa tutashuv toklarini katta sabr vaqt bilan o’chirishidan iborat.
• Sabr vaqti tokka bog’liq MTH.
• Bu sxemada ishga tushiruvchi organlar funksiyasini, tanlovchanlikni induksion tipidagi rele RT – 80 bajaradi, vaqt relesi, ko’rsatish relelari ishlatilmaydi.
• Sxemadagi relelar soni kam bo’lgani bilan, borlarini sozlash qiyinroq.

• In=Ia+Ib+Ic=3I0
• Bu turdagi 3 fazali MTH sxemalari qisqa tutashuvning barchasiga ta’siran javob beradi, ammo neytrali izolyasiyalangan tarmoqlarda 2 faza erga tutashsa tanlovchanligi susayadi.
• 2. Ikki fazali sxemalar.
• Bu sxemalar TT qo’yilmagan fazadan boshqa hamma qisqa tutashuvlarga ta’siran javor beradi.
• a) Sabr vaqti tokka bog’liq MTH
• Sxema nol sim bilan yig’iladi, KA3 rele faza toklarining yig’indisiga ulanadi, natijada sezgirlik koeffisienti oshadi.

• b) Sabr vaqti tokka bog’liq bo’lmagan MTH
• Nol’ sim bilan yig’ilgan ikki fazali sxemalar uch fazali sxemalardan arzonroq. Yulduz-uchburchak yoki uchburchak-yulduz usulida ulangan transformatorlardan keyingi ayrim ikki fazali qisqa tutashuvlarda ximoyaning sezgirligi to’liq yulduz usuliga nisbatan ikki martta kam.

•