Elektr energiyasi ishlab chiqarish usullari va ishlab chiqarish samaradorligini oshirish

Mavzuga oid adabiyotlarning tahlili. Elektr energiyasi ishlab chiqarish 
usullari yuzasidan tatqiqotchilarva izlanuvchilar tomonidan tizimli ravishda 
tadqiqotlar olib borishgan, shu jumladan Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati 
Аvaz Oʼrinboev va boshqalar tatqiqotchilar, soxa mutaxasislari tomonidan o’z ilmiy 
fikirlari va g’oyalarini aytib o’tishgan. Yuqoridagi fikirlarni inobatga olib elektr 
energiyasi ishlab chiqarish usullari to’g’risida qushimcha takliflar berib o’tilgan. 
Tadqiqot metodologiyasi. Tadqiqot jarayonida axborotlarga asoslangan holda 
mantiqiy tahlil usullari qoʼllanildi. Makon va zamon, tahlil va sintez kabi 
uslublaridan va yondoshuvlaridan ham foydalanilgan. 
Таҳлил ва натижалар. Oʻzbekiston energetikasi rivoji uchun tabiiy iqlim 
sharoitlaridan oqilona foydalanish maqsadida qayta tiklanuvchi energiya 
manbalaridan, xususan, quyosh energiyasi, shamol kuchi, yer osti suvlari harorati va 
kichik gidroelektrostyalardan foydalanish masalalari borasida keng tadqiqot ishlari 
olib borildi. Energetika jarayonlarini avtomatlashtirish va telemexanizatsiyalash 
hamda energetika tizimlarida oʻlchash texnikasi, oʻlchash aniqligi, puxtaligi va 
samaradorligini oshirish kabi ilmiy natijalarga erishishda muhim tadqiqotlar amalga 
oshirildi.
Energetika sohasi issiqlik energiyasini, gidroenergetika, atom energiyasi, 
shamol energiyasi, quyosh energiyasi, magnit suyuqlik energiyasi, to'lqinli 
energiyasi, okean termoelektr energiyasi, to'lqin energiyasi, geotermal energiyasi, 
biomassa energiyasiva boshqa energiya ishlab chiqarish usullarini o’z ichiga oladi. 
a. Issiqlik energiyasini ishlab chiqarish: ko'mir, neft, tabiiy gaz va boshqa 
yoqilg'ilarni yoqish natijasida hosil bo'ladigan issiqlikdan qozon suv trubkasidagi 
suvni yuqori haroratli va yuqori bosimli bug'ga isitish uchun foydalaning va bug 
'turbinasini aylantiring, shu bilan haydash. elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun 
generator. 
1
https://yuz.uz/uz/news/har-yili-21-milliard-kvtsoatga-kop-elektr-energiyasi-ishlab-chiqariladi 

---

JOURNAL OF MARKETING, BUSINESS AND MANAGEMENT(JMBM)/SJIF FACTOR: 5.57 
www.jmbm.uz VOLUME 2, ISSUE 1 (April) ISSN: 2181-3000 
Page 31 
b. Gidroelektr energiyasini ishlab chiqarish: baland joydan past joyga oqib 
kelayotgan suvning potentsial energiyasi to‘g‘on orqali kinetik energiyaga aylanadi. 
Mexanik energiyani elektr energiyasiga aylantirish uchun generatorni aylantirishi 
mumkin. 
c. Yadro energiyasini ishlab chiqarish: Atom yadrolarining bo'linishi paytida 
hosil bo'lgan energiyadan foydalanib, reaktordagi suv bug' hosil qilish uchun isitiladi. 
Bug 'bilan boshqariladigan bug' turbinasi generatorni elektr energiyasini ishlab 
chiqarish uchun aylantiradi. 
d. Shamol energiyasini ishlab chiqarish: elektr energiyasini ishlab chiqarish 
uchun generatorlarni haydash uchun shamol tegirmonlarini haydash uchun 
shamoldan foydalaning; quyosh issiqlik energiyasini ishlab chiqarish: quyosh issiqlik 
energiyasini to'plash va bug 'ishlab chiqarish uchun suv quvurlarida suvni isitish 
uchun issiqlik yig'ish moslamalaridan foydalaning, bu esa o'z navbatida elektr 
energiyasini ishlab chiqarish uchun turbinali generatorlarni boshqaradi. 
e. Quyosh energiyasini ishlab chiqarish: Quyosh panellari fotoelektrik effektga 
ega kremniy materiallardan ishlab chiqariladi va yorug'lik energiyasi quyosh 
energiyasining nurlanishini qabul qilish orqali elektr energiyasiga aylanadi. 
O‘zbekiston 
Respublikasida 2021-yilning yanvar-oktabr oylarida 57 
070,7mln.kwt soat elektr energiyasi ishlab chiqarilgan. O‘tgan yilning mos davriga 
nisbatan elektr energiyasi ishlab chiqarish hajmi 4926,2 mln. Kwt soatga oshgan 
holda, o‘sish sur'ati 109,4 foizni tashkil etgan.