1-rasm.
Elektr yoy razryadi uchun issiqlik ionizatsiyasi muxim rol uynab, u ionizatsiyalash potentsiali kattaligi vj bilan tavsiflanadi.
8.1-rasmda X = f (T) bog’lanIsh grafigi keltirilgan, bu erda X – gazlarning ionizatsiyalanIsh darajasi, T - absolyut xarorat. Marganets, magniy, temir va kremniylar uchun Vj=7,3B ni va vodorod, kislorod, azot, argon gazlari uchun Vj=15B ni tashqil etadi. Vj kattaligini turli korIshma xosil qilgan xolda o’zgartrishquri mumkin. Misol uchun Vj=4,33B bo’lgan 5 % kaliy pari va Vj=7,3B bo’lgan 95 % temir paridan iborat korIshmaning effektiv Vj kattaligi kaliyning ionizatsiyalash potentsiali kiymatiga yakindir. Normal bosimda yonayotgan elektr yoyi ustunidagi absolyut xarorati:
T=810(Vj
Odatdagi elektr payvandlash yoy ustunida Vj=5(10V ga teng bo’lgan metall parlari mavjudligi inobatga olinsa, payvandlash yoyidagi xarorat 5000 - 8000 K ni tashqil qilishshi extimoldan yirok emas.
8.3. M.Matbabaevning ta‘kidlashicha, payvandlash qurilmarning asosiy tavsifi, tashqi tavsifi bo’lib, ushbu tavsifi o’zidan manba kuchlanIshi bilan yuklamadagi tok o’rtasidagi bog’lanIshni ifodalaydi. Uz urnida payvandlash yoyi o’zidan yuklamani ifodalab, yoy kuchlanIshi bilan payvandlash toki o’rtasidagi bog’lanIsh - statik tavsifi bilan tavsiflanadi.
Kattik tavsifi (1) ga ega bo’lgan yoy tok manbasining tashqi tavsif (2,3) lari 1- rasmda keltirilgan.
Kattik statik tavsifi (1) ga ega bo’lgan dastaki elektr yoy payvandlash qurilmasi manbasining tashqi tavsifi (2) yumshok pasayuvchan bo’lishi lozim. Tashqi tavsifi Ishchi zonasidan krutiznasi(kiyaligi) kancha katta bo’lsa (K nuktasi) yoy uzunligining ancha-muncha uzgarIshi oqibatidagi tokning uzgarIshi shuncha kam bo’ladi.
Elektro Dazmol kiyimlar gʻijimini tekislash uchun ishlatiluvchi maishiy buyumdir. Bunday tekislash jarayoni dazmollash deyiladi. Dazmollashdan avval dazmol qizdiriladi.
Dazmol — gazlama, kiyim-kechak, koʻnchilik mahsulotlari va b.ga issiqlik ishlovi berish (qizdirib silliqlash) uchun moʻljallangan asbob. Uy-roʻzgʻorda, maishiy xizmat korxonalarida, tikuvchilik f-kalarida, koʻn zavodlarida ishlatiladi. Roʻzgʻorda ishlatiladigan D.ning kumir yoki oʻtin chugida qizdiriladigan, plita ustiga quyib qizdiriladigan va elektr xillari bor. Hozir, asosan, elektr D. ishlatiladi. U metall asos, qopqoq, qizdirish elementi (spiral) va shnurdan iborat. Baʼzi elektr D.lar issiqlik darajasini uzgartiradigan (termorostlagichli) (mas, 700 Vt — 1000 Vt li) qilib ishlab chiqariladi. Baʼzi D.larda dazmollanadigan joyni hoʻllab turadigan suv "kosacha" boʻladi. Tikuvchilik f-kalari, maishiy korxonalarda maxsus(ogʻirroq va quvvatliroq) D.lar va dazmollash presslari ishlatiladi. Koʻnchilikda ishlatiladigan D. 90—100° gacha qizdiriladigan plita va unga terini qisadigan rolikdan iborat.
D. qadimdan maʼlum. 11-a.da Oʻrta Osiyoda D. andavaga uxshash temir asbob bulib, uni oʻtda qizdirib, kiyimning chok va bahyalarini bostirganlar, sirtini silliqlaganlar. Keyinchalik, olov D. paydo boʻlgan. U paytlarda D.ni utuk (otuk) deb atashgan (M. Koshgariy "Turkiy suzlar devoni", T., 1960). Hozir ham Xorazm, Samarqand viloyatlarida xalq D.ni utuk deb yuritadi.[1]
Do'stlaringiz bilan baham: |
