Elektr mashinalar

4- LABORATORIYA ISHI


SINXRON MOTORNI ISH XARAKTERISKALARINI O’RGANISH
1. IShNING MAQSADI.
Sinxron motorni xususiyatlarini o’rganish va motorning ishga tushirish xarakteristikalarini qurish uchun kerak bo’lgan maxlumotlarni olish uchun sxemalarni yig’ishda amaliy tajribaga ega bo’lish; uch fazali sinxron motorlarni xususiyatlari to’g’risidagi nazariy bilimlarni tajriba natijalariga asosan mustaxkamlash.
II. IShNING REJASI.
1. Sinxron motorning tuzilishi va uning yuklama qurilmasi bilan tanishish; motorning va o’lchov asboblarining pasportidagi maxlu-motlarni yozib olish.
2. 1-rasmda ko’rsatilgan sxemani yig’ish va o’qituvchi tekshirgandan so’ng motorni ishga tushirish.
3. Motorning U - ko’rinishidagi xarakteristikasini qurish uchun tajriba o’tkazib maolumotlarni aniqlash va tavsifni qurish.

4. Tajribalarda aniqlangan maolumotlarga asosan motorning ish xarakteristikalarini qurish.

5. Bajarilgan ish bo’yicha xisobot yozish va xulosa berish.


III. IShNI BAJARIShGA TAYYoRGARLIK KO’RISh.

8.1- rasm. Uch fazali sinxron motorning ulanish sxemasi
1.Sinxron motorning ishlash printsipi; sinxron dvigatelni tuzilishidagi o’ziga xos xususiyatlari va uni ishga tushirish usullari; elektromagnit quvvat, elektromagnit moment, burchak xarakteristikasi; sinxron motorning qo’zg’atish toki o’zgarganda va motorning validagi yuklama momenti o’zgarganda ishlashi; sinxron dvigatelning o’ta yuk-lanish imkoniyatlari va ish xarakteris-tikalarini o’rganish bo’yicha nazariy bo’limlarni qaytarish.
2. Tajriba natijalarini kiritish uchun dastlab ishchi daftarda jadvallar va grafiklar uchun o’qlar setkasini tayyorlash.
IShNI BAJARISh TARTIBI.

U l a n i sh s x ye m a l a r i v a d v i g a t ye l n i i sh g a t u sh i r i sh. Sinxron motorning tarmoqdan qabul qilayotgan aktiv quvvatni o’lchash uchun (1-rasm) tajriba sxemasida uch fazali ikki elementli vattmetr W qo’llanilgan, vattmetrning tok cho’lg’amlari tarmoqga tok transforma-torlari orqali ulangan. Qo’zg’atish cho’lg’amiga ulangan almashlab ulagich P motorni ishga tushirishda qo’zg’atish cho’lg’amini QCh aktiv qarshilik r ga ulash (1-xolat) va ishga tushirish jarayoni tugagandan so’ng bu cho’lg’amni o’zgarmas tok manbaiga ulash (2-xolat) imkonini beradi, yaoni motor qo’zьatiladi. Sinxron motorning yuklama qurilmasi sifatida sxemada mustaqil qo’zg’atish cho’lg’amli o’zgarmas tok generatori qo’llanilgan. Motorning validagi yuklamani momenti M₂ ni kattaligini o’zgartirish uchun generatorning yakor cho’lg’amiga ulangan yuklovchi reostat R_yuk ning elektr qarshiligini va generatorning qo’zg’atish tokini (rostlovchi reostat r_rg yordamida) o’zgartiriladi. Yuk momentini orttirish uchun yuklamani qarshiligi R_yuk ni yoki generatorning qo’zg’atish zanjiridagi reostat r_rg ning qarshiligi kamaytiriladi.

Motorning validagi yuklanish momenti (Nm)
(1)
Yuklovchi generatorning chiqishdagi foydali quvvat (Vt)
R­_g = U_gI_g (2)
Bu yerda n₁ - sinxron aylanish chastota, ayl/min; _G = f (R_g) - generatorning FIK (nisbiy birliklarda), grafik ko’rinishi-da beriladi; U_g va I_g - generatorning yakor zanjiridagi kuchlanish (V) va tok (A), volptmetr (V_g) va ampermetr (A_g) yordamida o’lchanadi.