Elektr tarmoqlari va tizimlari

S₂=P₂+jQ₂=12+j7,33=14,11 [MVA];
cosφ=0,85 bo‘lganda tgφ=0,61 bo‘ladi.
Bu erda: cosφ > cosφ_H = 0,85 bo‘lganligi uchun reaktiv quvvatni qoplagichlar, kondensator batareyalar tanlaymiz.
Reaktiv quvvatni qoplagichining quvvatini topamiz:
Q_KU = P₂ (tgφ₂ - tgφ_H)= 12 (0,61 – 0,2788) = 3,97 [MVar]
Topilgan quvvatga mos holda 8-jadvaldan kondensator qoplagichni tanlaymiz:
Q_KU=7 500= 3500 [KVar]=3,5 [MVar]
(KKU-10-7:500)
qoplagichdan keyingi istemolchining to‘la hisobiy quvvati quyidagicha bo‘ladi: [MBA]
Uning quvvat koeffitsienti:

Yuklama koeffitsienti esa:



S_ht=10 [MBA]; U_yuk =115 [kV]; U_nk=10 [kV], ΔP_KT⁼ 60 [kVt]; ΔPs=18 [kVt]; I₀=0,9%; U_K%=10,5%;


Tanlangan transformatordagi quvvat va energiya isroflarini xisoblaymiz.


[MVar]


Energiya isrofi quyidagicha bo‘ladi:



To‘la quvvat isrofi:
ΔS_T= ΔP_t +jΔQ_t =0,0827+j0,26 [MVt]


Transformator qabul qilinayotgan quvvat isrofni nazarda tutgan holda
S_Tp=S_YU +ΔS_Tp=12+j7,33+0,0827+j0,26 =12,0827 +j 7,59 [MVt]

TMN- 10000/110

10000

115

-

6,3-11

18

60

-

10,5

-

0,9

10,5

mlrd.sum


S₃=P₃+jQ₃=10+j3,26 = 10,51 [MVA];
cosφ=0,95 bo‘lganda tgφ=0,32 bo‘ladi.
Bu erda: cosφ h<0.95 bo‘lganligi uchun reaktiv quvvatni qoplagichlar, kondensator batareyalar tanlamaymiz.
Reaktiv quvvatni qoplagichining quvvatini topamiz:
Q_KU = P₃ (tgφ₃ - tgφ_H)= 10 (0,32 – 0,2788) = 0,412 [MVar]
qoplagichdan keyingi istemolchining to‘la hisobiy quvvati quyidagicha bo‘ladi: [MBA]
Uning quvvat koeffitsienti:

Yuklama koeffitsienti esa:



S_ht=10 [MBA]; U_yuk =115 [kV]; U_nk=10 [kV], ΔP_KT⁼ 60 [kVt]; ΔPs=18 [kVt]; I₀=0,9%; U_K%=10,5%;


Tanlangan transformatordagi quvvat va energiya isroflarini xisoblaymiz.


[MVar]


Energiya isrofi quyidagicha bo‘ladi:



To‘la quvvat isrofi:
ΔS_T= ΔP_t +jΔQ_t = 0,068+j 0,236 [MVt]


Transformator qabul qilinayotgan quvvat isrofni nazarda tutgan holda
S_Tp=S_YU +ΔS_Tp=10+j3,26+0,068+j 0,236 =10,068+j3,496 [MVt]

TMN- 10000/110

10000

115

-

6,3-11

18

60

-

10,5

-

1,0

10,5

mlrd.sum


S₄=P₄+jQ₄=4+j1,9 = 4,42 [MVA].
cosφ=0,9 bo‘lganda tgφ=0,43 bo‘ladi.
Bu erda: cosφ h<0.95 bo‘lganligi uchun reaktiv quvvatni qoplagichlar, kondensator batareyalar tanlaymiz.
Reaktiv quvvatni qoplagichining quvvatini topamiz:
Q_KU = P₄(tgφ₄ - tgφ_H)= 4 (0,43– 0,278)= 0,8 [MVar]
Q_KU=3 250=750 [KVar]=0,75 [MVar]
(KKU-10-3:250)
Topilgan quvvatga mos holda 8-jadvaldan kondensator qoplagichni tanlaymiz.
qoplagichdan keyingi istemolchining to‘la hisobiy quvvati quyidagicha bo‘ladi: [MBA]
Uning quvvat koeffitsienti:

Yuklama koeffitsienti esa:



S_ht= 4 [MBA]; U_yuk =115 [kV]; U_nk= 6,3 - 11 [kV], ΔP_KT⁼ 25 [kVt]; ΔPs=6,8 [kVt]; I₀=1,6 %; U_K%=10,5%;


Tanlangan transformatordagi quvvat va energiya isroflarini xisoblaymiz.


[MVar]


Energiya isrofi quyidagicha bo‘ladi:



To‘la quvvat isrofi:
ΔS_T= ΔP_t +jΔQ_t = 0,03+j 0,21 [MVt]


Transformator qabul qilinayotgan quvvat isrofni nazarda tutgan holda
S_Tp=S_YU +ΔS_Tp=4+j1,9+0,03+j 0,21 =4,03 +j 2,11 [MVt]
mlrd.sum

TMN- 4000/110

4000

115

-

6,3-11

6,8

25

-

10,5

-

1,6

10,5

S₅=P₅+jQ₅=6+j4,5 = 7,5 [MVA].
cosφ=0,8 bo‘lganda tgφ=0,75 bo‘ladi.
Bu erda: cosφ h<0.95 bo‘lganligi uchun reaktiv quvvatni qoplagichlar, kondensator batareyalar tanlaymiz.
Reaktiv quvvatni qoplagichining quvvatini topamiz:
Q_KU = P₅(tgφ₅ - tgφ_H)= 6 (0,75– 0,278)= 2,82 [MVar]
Q_KU=10 250=2500 [KVar]=2,5 [MVar]
(KKU-10-10:250)
Topilgan quvvatga mos holda 8-jadvaldan kondensator qoplagichni tanlaymiz.
qoplagichdan keyingi istemolchining to‘la hisobiy quvvati quyidagicha bo‘ladi: [MBA]
Uning quvvat koeffitsienti:

Yuklama koeffitsienti esa:



S_ht= 6,3 [MBA]; U_yuk =115 [kV]; U_nk= 6,3 - 11 [kV], ΔP_KT⁼ 50 [kVt]; ΔPs=17,5 [kVt]; I₀=1 %; U_K%=10,5%;


Tanlangan transformatordagi quvvat va energiya isroflarini xisoblaymiz.


[MVar]


Energiya isrofi quyidagicha bo‘ladi:



To‘la quvvat isrofi:
ΔS_T= ΔP_t +jΔQ_t = 0,06+j 0,45 [MVt]


Transformator qabul qilinayotgan quvvat isrofni nazarda tutgan holda
S_Tp=S_YU +ΔS_Tp=6+j4,5+0,06+j 0,45 =6,06 +j 4,95 [MVt]
mlrd.sum

TMN- 6300/110

6300

115

-

6,3-11

17

50

-

10,5

-

1,6

10,5

P/S	Turi	Nominal quvvat (MVA)	Nominal kuchlanish (kV)	Quvvat isrofi (kVt)			Q.t kuchlanishi (kV)		Salt ishlash toki		Narxi (mlrd.sum)
				ΔPs	ΔPKT
1	TDN-16000-110	16	110	26	90	10,5		0,85-1
2	TMN-10000-110	10	110	18	60	10,5		0,9
3	TMN-10000-110	10	110	18	60	10,5		0,9
4	TMN-4000-110	4	110	6,8	25	10,5		1,6		1,843
5	TMN-6300-110	6,3	110	17,5	50	10,5		1		2,4
Jami:

Jadvaldagi hisoblashlarga asosan transformatorlarning narxi va ulardagi energiya isroflarining yig‘indisi quyidagicha bo‘ladi.
ΣK_Tr = 13,717 mlrd.sum; ΣΔA_Tr =162 + 408,8 + 380,235 + 148,1 + 356,4 = 1455,5MVt.s/yil
Tarmoqlarga simning ko‘ndalang kesim yuzasini tanlaymiz
va ulardagi isroflarni hisoblaymiz.
EUY (elektr uzatish yo‘li) Havo liniyalariga tayanchlar va simningko‘ndalang kesimi yuzasini tanlash»

Kuchlanishi U_n =35 kV va undan yuqori bo‘lgan havo liniyalaridaga elektr tarmoqlariga bir simli va ikki simli yog‘och, temir va temir betonli tayanchlar qabul qilinadi. Tayanchlar loyixalashtirilayotgan rayonning iqlimiga mos holda tanlanadi.

Temir betonli tayanch yuqori namlikka ega bo‘lgan rayonlarda, temir va yog‘och tayanchlarning texnik-iqtisodiy ko‘rsatgichi ma’qul bo‘lmagan joylarga loyihalashtiriladi.
Temirli tayanchlar asosan o‘rnatilishi mumkin bo‘lgan va kuchlanishi U_n=35kV dan yuqori bo‘lgan tog‘li o‘lkalarda o‘rnatiladi.
Yog‘och tayanchlar esa o‘rmon xo‘jaligiga tanqis bo‘lmagan va namligi kam bo‘lgan rayonlarga loyihalashtiriladi.
SHunday qilib tayanchlar yordamida elektr energiyani istemolchilarga etkazib beriSh uchun simlarning ko‘ndalang kesim yuzasini xanjil quyidagiformuladan foydalaniladi;
Bu erda:
I_U -liniyadagi ishchi tok;
S_yukl -yuklamaning to‘la quvvati;
U_H -liniyadagi nominal kuchlanish.
Ishchi tokning aniqlanishi bilan simning ko‘ndalang kesimini tanlaymiz yoki yaqinlashuv formulasi orqali aniqlaymiz:

F = I_U/j_ik

Bu erda:
F-simning ko‘ndalang kesim yuzasi;
j_ik –iqtisodiy tok zichligi [ A/mm²]

j_ik =1,3 +1,5 [A/mm²]

Hisoblangan ishchi toki va F = I_U/j_ik shartga asosan 11-jadvaldan simning ko‘ndalang kesimi yuzasi tanlanadi. Ikki simli havo liniyasi uchun:

va F/2 Shart o‘rinli
Tanlangan simning ko‘ndalang kesim yuzasini har bir tarmoq uchun halokat holatlarda tekshirilib ko‘riladi va quyidagi shartlar qanoatlantirilishi kerak:

I_U ≤ I_rux yoki I_an ≤ I_rux

I_rux -tanlangan simning ruxsat etilgan toki.

A-5
S₅= 6+j4,5=7,5 [MVA]
Iste’molchining ishchi tokini xisoblaymiz:

Ishchi tokiga mos keluvchi simning ko‘ndalang kesimi yuzasini jadvaldan tanlaymiz.
Tanlash jarayonida temir-betonli tayanch qabul qilamiz AS-35 Uning kuchlanishi U_h=35 [kV]. Ruxsat etilgan toki I_pyx=175 [A]; I_irux yoki 175 >123 [A] qanoatlantiradi. Tanlangan simning pasport ko‘rsatkichlari jadvaldan yozib olinadi.
S=35 mm²; r₀=0,95 Om/km; x₀=0,445 Om/km; l=70,7 km;
Simning 1 kmdagi narxi K=31,3 mln.sum.
Umumiy narxi ΣK=lK= =2215,2 mln. sum.








Kuchlanish isrofini xisoblaymiz:



ΔU%=100% *ΔU / U_h =100%*1,5/35=4,2%;
Liniyadagi quvvat va energiya isroflarini xisoblaymiz;

S_Tr^Kir=6,06 +j 4,95 [MBA]
S_L= S_Tr^kir - ΔQ_s=6,06 +j 4,95 – 0,22=5,84+j4,95 [MBA]
Bu erda: ΔQ_s=B*U_n²
ΔQ_s= 183,1*35² =0,22 [MVar]
Aktiv quvvat isrofi

=3,08 [MVt],
Reaktiv quvvat isrofi

=1,44 [MVar]
ΔS_L = ΔP_L +j ΔQ_L = 3,08+j1,44 [MVA] Liniyadagi energiya isrofini xisoblaymiz.
ΔA=ΔP_L*τ=3,08*4000=12320 MVt.s/yil


5-3