«Elektr texnologik qurilmalar» fani bo‘yicha tuzilgan ushbu O‘quv-uslubiy majmua dts talablari asosida tuzilgan

17.2. Bir postli payvandlash generatorlari
Ko‘p postli generatorlardan o‘zining tashqi xarakteristikasi va konstruksiyasi bilan farq qiladi. Bir postli generatorlarda ballast reostatlardan foydalanilmasligi sababli, ular yumshoq pasayuvchan (krutopadayushaya) xarakteristikaga ega.

Eng oddiy bir postli payvandlash generatori o‘zidan yakor chulg‘amiga ketma-ket ulangan magnitsizlantirish chulg‘amiga ega generatorni ifodalaydi. (3 - rasm).

3-rasmda :

NO - mustaqil qo‘zg‘atish chulg‘ami;

RO - magnitsizlantirish chulg‘ami;

F_n - NO chulg‘ami oqimi

F_ro - RO chulg‘ami oqimi

F_n va F_r oqimlari bir biriga qarama - qarshi yo‘nalgan. Salt yurishda F_r = 0 va U_o=s.F_n. YUklama rejimida yoy kuchlanishi:

U_d=C(F_n-F_r)-IR_g

F_r oqimi yuklama tokiga proporsional bo‘lganligi sababli yuklama tokining ortishi F_r oqimining ortishiga olib keladi va yumshoq pasayuvchi tashqi xarakteristikada ishlashni ta’minlaydi. Salt yurish kuchlanishini qo‘zg‘atish chulg‘ami zanjiridagi reostat yordamida rostlanadi, qisqa tutashuv tokini esa (mos ravishda payvandlash tokini) magnitsizlantirish chulg‘ami RO ning o‘ramlar sonini o‘zgartirish orqali rostlanadi.

a) b)

4- rasm
4-rasmda bir postli generatorning tashqi xarakteristikalari keltirilgan, jumladan 4,a - rasmda mustaqil qo‘zg‘atish chulg‘amining turli toklari uchun olingan xarakteristikalar, 4,b - rasmda esa magnitsizlantirish chulg‘amining turli o‘ramlar sonida olingan xarakteristikalar ko‘rsatilgan.