Elektr ótkizgishlerdiń tábiyatı

Om nızamı. Drude toqtı tasıwshı erkin elektron pánjereniń ionı menen soqlıǵısqanda (97)-formula menen anıqlanǵan kinetikalıq energiyanıń barlıǵı da sol ionǵa beriledi, al elektron óziniń tártiplesken qozǵalısınıń tezligin tolıǵı menen joytadı dep esapladı. Elektronǵan tezleniw beriwshi elektr maydanın turaqlı dep esaplaymız. Bunday jaǵdayda maydannıń tásirinde elektron bir soqlıǵısıw aktinen ekinshi soqlıgısıw aktine shekem eE/m tezleniwi menen qozǵaladı hám soqlıǵısaman degenshe onıń tezliginiń mánisi
(98)
shamasına shekem ósedi. Bul ańlatpada τ arqalı pánjereniń ionı menen birinshi soqlıǵısıwdan ekinshi soqlıǵısıwǵa shekemgi ortasha waqıt belgilengen.
Drude elektronlardıń tezlikler boyınsha tarqalıwın esapqa almadı hám barlıq elektronlarǵa birdey υ tezligin berdi. Bunday jaqınlasıwda τ= λ/υ (|υ + u| shamasınıń | υ| shamasına teń ekenligin eske salamız). τ dıń bul mánisin (98)-formulaǵa qoysaq, onda
(99)
ańlatpasın alamız. Qozǵalıwdıń barısında u tezligi sızıqlı ózgeredi. Sonlıqtan bir soqlıǵısıwdan ekinshi soqlıǵısıwǵa shekem júrip ótken joldıń shaması joldıń maksimallıq mánisiniń yarımına teń, yaǵnıy
.
Bul ańlatpanı (95)-ańlatpaǵa qoysaq, onda

formulasına iye bolamız. Toqtıń tıǵızlıǵı elektr maydanınıń kernewligine proportsional bolıp shıqtı. Bul Om nızamı bolıp tabıladı. Toqtıń tıǵızlıǵı menen elektr maydanınıń kernewligi arasındaǵı proportsionallıq koeffitsienti

ótkizgishlik bolıp tabıladı.
Eger elektronlar ionlar menen soqlıǵıspaǵanda elektronlardıń erkin júriw jolınıń uzınlıǵı sheksiz úlken bolǵan bolar edi. Bunday jaǵdayda ótkizgishlik σ nıń da mánisi sheksiz úlken boladı. Solay etip klassikalıq kóz-qaraslar boyınsha metallardıń qarsılıǵı metaldıń kristallıq pánjeresiniń túyinlerinde jaylasqan ionlar menen soqlıǵısıwınıń nátiyjesi eken. Bul teoriyanıń qanday dárejede durıs yamasa qáte ekenligi keyinirek anıqlanadı.
Djoul`-Lents nızamı. Biz joqarıda erkin júriw jolınıń eń aqırında elektronnıń ortasha mánisi
(100)
shamasına teń bolǵan kinetikalıq energiyaǵa iye bolatuǵınlıǵın kórdik. Ionlar menen soqlıǵısıwdıń nátiyjesinde usınday kinetikalıq energiya ionǵa beriledi. Bul energiya bolsa metaldıń ishki energiyasınıń ósiwin támiyinleydi. Al ishki energiyanıń ósiwin metaldıń temperaturasınıń joqarılawınan bilemiz. Hár bir elektron bir sekund ishinde metaldıń ionı menen ortasha ret soqlıǵısadı. Hár bir soqlıǵısqanda (100)-ańlatpadaǵıday energiyanı kristallıq pánjerege beredi. Demek toq ótip turǵan metaldıń kóleminiń bir birliginen bir sekund waqıt ishinde

shamasındaǵı jıllıqtı bólip shıǵaradı( n arqalı kólem birligindegi ótkizgishlik elektronlarınıń sanı belgilengen). Q_sal shaması toqtıń salıstırmalı jıllılıq quwatı bolıp tabıladı hám (90)-formulaǵa sáykes keledi. Sonlıqtan alınǵan barlıq ańlatpalardı tallap ańsat túrde Djoul`-Lents nızamın ańlatatuǵın formulasına kelemiz.