Elektron biznes va elektron tijorat

2.Elektron tijorat haqida asosiy tushuncha.

Elektron tijorat - bu onlayn xizmatlarda yoki Internet orqali mahsulotlarni elektron ravishda sotib olish yoki sotish faoliyati. Elektron tijorat mobil tijorat, elektron pul o'tkazmalari, ta'minot zanjiri menejmenti, Internet-marketing, tranzaktsiyalarni onlayn ishlashi, elektron ma'lumot almashish (EDI), inventarizatsiyani boshqarish tizimlari va ma'lumotlarni yig'ishning avtomatlashtirilgan tizimlari kabi texnologiyalarga asoslanadi. O'z navbatida, elektron tijorat yarimo'tkazgichlar sanoatining texnologik yutuqlaridan kelib chiqadi va elektronika sanoatining eng yirik tarmog'idir. Zamonaviy elektron tijorat odatda Butunjahon Internet Tarmoqidan tranzaksiya hayotining kamida bir qismi uchun foydalanadi, lekin u elektron pochta kabi boshqa texnologiyalardan ham foydalanishi mumkin. Elektron tijorat operatsiyalariga onlayn kitoblarni (masalan, Amazon) va musiqani sotib olish (masalan, iTunes do'koni singari raqamli tarqatish shaklida musiqa yuklab olish) va ozgina moslashtirilgan onlayn likvid do'koni inventarizatsiya qilish kiradi. Elektron tijorat korxonalari, shuningdek, quyidagilarning bir qismini yoki barchasin ishlatishi mumkin: -Veb-saytlar va mobil ilovalar orqali to'g'ridan-to'g'ri iste'molchilarga chakana savdo qilish uchun onlayn xarid qilish va jonli chat, chatbotlar va ovozli yordamchilar orqali so'zlashuv tijorat . -Uchinchi tomon biznes-iste'molchiga (B2C) yoki iste'molchidan-iste'molchiga (C2C) sotishni amalga oshiradigan onlayn bozorlarda ishtirok etish yoki qatnashish. -Business-to-business (B2B) sotib olish va sotish; -Demografik ma'lumotlarni veb-kontaktlar va ijtimoiy tarmoqlar orqali to'plash va ulardan foydalanish -Biznesdan biznesga (B2B) elektron ma'lumotlar almashinuvi -Elektron pochta yoki faks orqali (masalan, yangiliklar byulletenlarida) bo'lajak va belgilangan mijozlarga marketing -Yangi mahsulot va xizmatlarni ishga tushirish uchun oldindan ogohlantirish bilan shug'ullanish --Valyuta birjalari yoki savdo-sotiq maqsadida onlayn moliyaviy almashinuvlar.

Shuni aytish lozimki, "elektron tijorat" tushunchasiga qat'iy ta'rif berish bugungi kunda oddiy ish emas. Gap shundaki, bir tomondan, ommaviy axborot vositalarida va taniqli nashriyotlarda elektron tijorat tovarlarni Internet ishlatish orqali sotib olish, deya ta'riflanadi. Ikkinchi tarafdan, ixtisoslashtirilgan nashriyotlarda elektron tijoratni juda ko'p ta'riflari keltiriladiki, ularda ushbu global xodisaning u yoki bu qususiyati qirralari qayd etiladi. Umumiy qolda bu erda "elektron" va "tijorat" so'zlarini tashkil etuvchilari bugungi kun hisobi bilan qanday ma'no berishini bilib olish lozim. Shundan kelib chiqib, elektron tijorat tushunchalarini amaliy nuqtai nazardan aniqlashtirish bilan chegaralanamiz. Elektron tijorat tushunchasi ostida tovar buyurtmasini qabul qilish, to'lovni amalga oshirish, tovar (xizmat bajarilishi) etkazib berilishidagi boshqaruvda qatnashuvni o'z ichiga oluvchi operatsiyalarning (amallar) yopiq siklli texnologiyasi tushuniladi. Ushbu amallar (operatsiyalar) axborot texnologiyalari va elektron vositalar yordamida o'tkazilib, egalik etish yoki ishlatish huquqini bir yuridik (jismoniy) shaxsdan ikkinchisiga o'tishi ta'minlanadi.

Keltirilgan ta'rif elektron tijoratning "ideal" tushunchasini yoki boshqa so'zlar bilan elektron tijorat tizimlarini tashkil etishda intilishi lozim bo'lgan maqsadni o'zida aks ettiradi. haqiqatda bugungi kunda faqat keng rivojlangan elektron tijorat tizimlarigina barcha tijorat kelishuvlar to'liq yopiq amallarni (operatsiyalar) elektron yo'l bilan o'tishini ta'minlaydi. Keyinchalik esa biz shunga amin bo'lamizki, elektron tijorat sinfiga kiruvchi deb qabul qilingan tizimlarning asosiy qismi operatsiyalar (amallar) bajarilishining elektron va odatiy usullari, masalan tovar va xizmatlar to'lovini o'z ichiga oladi. Yuqorida keltirilgan ta'rifda "savdo" va "Internet" so'zlari yo'q bo'lishiga sabab shuki, elektron tijoratda savdo xususiy holat va Internet elektron tijoratni kiritish bo'yicha axborot texnologiyalari vositalaridan biri hisoblanadi. Elektron tijoratda Internet imkoniyatlari 90 -yillardan faol ishlatila boshladi. Elektron tijoratning o'zi esa bundan uzunroq tarixga ega.Elektron tijorat tushunchasining paydo bo'lishi 1948 yilda g’arbiy Berlinni kerakli material -texnik xom ashyo bilan ta'minlash uchun g’arbiy mamlakatlar tomonidan bunyod etilgan avia ko'prikni tashkillashtirish ishlarida qo'llanilgan amaliyot bilan bog’lanadi. Ushbu ko'prik deyarli 11 oy faoliyat ko'rsatib, shahar ehtiyojlari to'g’risida juda tez va aniq ma'lumotlar uzatilishini talab qilgan.Agar Berlin avia ko'prigini elektron tijoratning paydo bo'lish nuqtasi yoki aloqida epizodi hisobida ko'rsak, 30 yillik AT&T korporatsiyasi loyihasining ish faoliyati boshlanishini elektron tijorat tizimi faoliyatining boshlanishi, deya hisoblash mumkin. Loyihaning asosiy g’oyasi AT&T korporatsiyasi telefon chaqiruvlarini operator orqali qayta ishlovning narxini kamaytirish uchun chaqirilgan abonentlar shaharlararo so'zlashuv uchun hisobini avtomatik usuli kashf etilganligida va patentlanganligida tashkil topdi va bu o'z navbatida, 800 talik raqamlar xizmatining tashkil topilishiga asos bo'ldi. AQShda, misol uchun, har yili bu xizmat orqali 100 mlrd. dollarlik shartnoma tuziladi.

Elektron savdosidagi chiqimlar sanoatning ichki xarakteriga aloqadar bo’ladi. Elektronli effektiv sxemaning savdo nuqtasini o’ylab topish-internet orqali echiladi.