Elektron biznes va elektron tijorat

beshinchidan, elektron tijorat imkoniyatlari va afzalliklarini, jumladan, tovarlar (xizmatlar) uchun, ayniqsa, joylarda naqd pulsiz hisob-kitoblarni ommalashtirish darajasi pastligicha qolmoqda, bu esa xufyona iqtisodiyot hajmining oshishiga va davlat byudjetiga soliq tushumlarining kamayishiga olib kelmoqda; oltinchidan, amaldagi soliqqa tortish tizimi elektron tijorat sohasidagi tadbirkorlik subyektlari, jumladan, axborot vositachilari faoliyatini kengaytirishni rag‘batlantirmaydi, bu esa Internet tarmog‘i orqali mahsulotlarni xufyona ayirboshlash hajmi oshishiga olib kelmoqda, shuningdek, ushbu sohaga investitsiyalar va zamonaviy texnologiyalarni jalb qilishni cheklamoqda. Mamlakatda elektron tijoratni rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, tovarlar (xizmatlar)ni Internet tarmog‘i orqali realizatsiya qilish uchun zamonaviy mexanizm va tartib-taomillarni joriy qilish, mahalliy tadbirkorlik subyektlari mahsulotlarini eksport qilish geografiyasini kengaytirish va hajmini oshirish maqsadida: 1. Belgilab qo‘yilsinki: qonun hujjatlariga muvofiq elektron tijorat ishtirokchilari 29

tomonidan xizmatlar ko‘rsatish jarayonida axborot tizimlari tomonidan shakllantiriladigan, bitimlardagi tomonlarni identifikatsiyalash imkonini beruvchi elektron cheklar, kvitansiyalar, xabarlar va boshqa usullar tovarlar (xizmatlar) uchun to‘lovlarni tasdiqlovchi kvitansiyalar, talonlar, chiptalar va boshqa hujjatlarga tenglashtiriladi; tadbirkorlik subyektlari tomonidan elektron tijorat bitimlarini amalga oshirishda to‘lovlar virtual terminallar (E-POS) orqali xaridorga naqd pulni qabul qilganligi to‘g‘risida elektron chek yoki boshqa tasdiqlovchi xujjatni majburiy yuborgan hamda inkassatsiya qoidalariga qat’iy rioya qilgan holda pul mablag‘larini xizmat ko‘rsatuvchi bankga topshirish sharti bilan naqd pul shaklida qabul qilinishi mumkin; elektron tijorat subyektlari savdo faoliyatini amalga oshirishda to‘lov terminallaridan foydalangan holda tadbirkorlik subyektlarining korporativ bank kartalari, shuningdek, elektron to‘lov tizimlari orqali to‘lovlarni qabul qilish huquqiga egadirlar; elektron tijorat orqali realizatsiya qilingan uch ming AQSH dollarigacha bo‘lgan tovarlar (xizmatlar)ni eksport qilish Tashqi savdo operatsiyalarining yagona elektron axborot tizimiga kiritilmasdan va yuk bojxona deklaratsiyasi to‘ldirilmasdan pochta xizmatlarini ko‘rsatish qoidalariga muvofiq amalga oshiriladi; virtual terminallar (E-POS) shu turdagi nazorat-kassa mashinalari va to‘lov terminallariga tenglashtiriladi. 2. Belgilansinki, 2018-yil 1-iyuldan boshlab: elektron tijorat orqali realizatsiya qilingan tovarlarni yetkazib berish bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatuvchi tadbirkorlik subyektlariga uchinchi shaxslar (tovarlarni sotuvchilar) uchun to‘lovlarni keyinchalik ularni belgilangan tartibda inkassatsiya qilish sharti bilan qabul qilish huquqi beriladi; elektron tijorat orqali sotiladigan tovarlar (xizmatlar) uchun ularning umumiy qiymatidan majburiy 15 foizli oldindan to‘lov to‘lash talabi bekor qilinadi; elektron tijorat orqali realizatsiya qilingan tovarlarni sotuvchiga va yetkazib beruvchiga shaxsiy mulk, ijara va boshqa foydalanish huquqiga asosan tegishli bo‘lgan avtomobil transportida O‘zbekiston hududi bo‘ylab yetkazib berishda shahar, shahar atrofi, shaharlararo va xalqaro avtomobilda yo‘lovchilar va yuk tashishlarni amalga oshirish uchun litsenziya olish talab qilinmaydi, qonunchilikda belgilangan holatlar bundan mustasno; elektron tijorat orqali dori vositalari va tibbiyot buyumlarini realizatsiya qilish, faqat saqlash va yetkazib berishda ularning xavfsizligini ta’minlash tartibi va talablariga qat’iy rioya qilgan hamda qonun hujjatlari talablarini inobatga olgan holda amalga oshirishga ruxsat etiladi.

XULOSA
Elektron tijorat shunchaki Internet orqali biznes bitimlarini amalga oshirish haqida emas. Uning ta'siri uzoqni ko'zlaydi va biz hozir bilganimizdan ko'ra ko'proq ko'zga tashlanadi. Buning sababi, axborot texnologiyalaridagi inqilob boshqa rivojlanishlar bilan bir vaqtda sodir bo'lmoqda, ayniqsa biznes globallashuvi. Yangi asr va global elektron tijorat mutlaqo yangi iqtisodiyotni yaratmoqda va bu bizning hayotimizni tubdan o'zgartiradi, turli sohalardagi raqobatni o'zgartiradi va iqtisodiyotni global darajada o'zgartiradi. Kompaniyalar yuqori daromad olishayotgani sayin, boshqa kompaniyalar ham o'z daromadlarini oshirish uchun o'z veb-saytlarini ishlab chiqmoqdalar. Iqtisodiyotning yuqori darajada rivojlanishi va yanada innovatsion va ilg'or texnologiyalarning paydo bo'lishiga olib keladigan ko'plab korxonalar onlayn rejimida o'tkazilmoqda. Elektron tijoratning mavjudligi biznesni olib borish va tranzaktsion operatsiyalarni o'tkazish usullari va usullarini o'zgartirdi. Elektron tijoratning globallashuvi ham tashkilotlar, ham iste'molchilar tomonidan keng qamrab olingan; bizning bozorimiz elektron tijorat paydo bo'lishidan oldin odatdagidan ko'ra samaraliroq, ishonchli va hisobdorroq. Elektron tijoratdan foydalangan holda kuchli tarmoq imkoniyatini yaratish orqali dunyo bitta bozorga aylanmoqda. Elektron tijorat butun dunyo bo'ylab samarali iqtisodiyotni qo'zg'atuvchi va kuchaytiradigan yagona onlayn faoliyatdir, erkin bozor tizimlari bo'lib, ular bozorda hamma kirish va chiqish imkoniyatiga ega bo'lib, elektron tijorat bilan mahsulot va xizmatlarga teng huquqlidir. Ushbu model dunyoda iqtisodiyot biznesga bog'liq va biznes iste'molchilarga tovarlar va xizmatlarni boshqarish va iqtisodiyotni oldinga siljish bilan bog'liq. Elektron tijorat biznesni tranzaktsiyalarga yordam beradi va yaxshilaydi.
“ Iqtisodiyotning barcha sohalarini raqamli texnologiyalar asosida yangilashni nazarda tutadigan Raqamli iqtisodiyot milliy konsepsiyasini ishlab chiqishimiz kerak. Shu asosda “Raqamli Oʻzbekiston – 2030” dasturini hayotga tatbiq etishimiz zarur.Raqamli iqtisodiyot yalpi ichki mahsulotni kamida 30 foizga oʻstirish, korrupsiyani keskin kamaytirish imkonini beradi. Nufuzli xalqaro tashkilotlar oʻtkazgan tahlillar ham buni tasdiqlamoqda”- deb ta’kidladilar prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev.
Xulosa o‘rnida aytish joizki, insoniyat taraqqiyotining hozirgi davri va yaqin istiqbolida iqtisodiyot tarmoqlari, ijtimoiy soha va davlat boshqaruvi tizimining sifat jihatdan rivojlanishi raqamli texnologiyalarni keng joriy etish bilan bevosita bog‘liq bo‘lib bormoqda. Mamlakatimiz taraqqiyotining istiqboli ham raqamli iqtisodiyot rivojlanishi va raqamli texnologiyalarning qamrov darajasiga tayanadi. Bunga erishish uchun raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishning quyidagi asosiy shartlari va ustuvor yo‘nalishlarini sanab o‘tish maqsadga muvofiq:
tarmog‘iga ulanish imkoniyatlari bilan imkon qadar to‘liq qoplashni bosqichmabosqich ta’minlash;  kadrlar tayyorlash ko‘lamini kengaytirish va bu yo‘nalishlar bo‘yicha chuqur bilimga ega malakali dasturchilar va injener-texnik xodimlarni yetishtirish, ta’lim tizimining barcha bosqichlarida xalqaro andozalarga to‘liq javob beradigan zamonaviy axborot texnologiyalarini o‘qitish,  shu jumladan, xorijiy hamkorlarimiz bilan birgalikda “1 million dasturchi” loyihasini muvaffaqiyatli amalga oshirish;  raqamli iqtisodiyot sohasida ilmiy-nazariy bazani mustahkamlash va bu sohada “Raqamli ishonch” jamg‘armasi mablag‘laridan maqsadli foydalangan holda ilmiy faoliyatni qo‘llab-quvvatlash; 36  aholining keng qatlamlari o‘rtasida “raqamli savodxonlik”ni targ‘ib kilish va kengaytirish, ularni axborot texnologiyalarini o‘zlashtirishga jalb qilish maqsadida o‘quv yurtlarida seminar, kurslar va boshqa tadbirlarni o‘tkazish;  raqamli iqtisodiyot sohasida me’yoriy-huquqiy bazani mustahkamlash va qonunchilik hujjatlarini takomillashtirish, shuningdek, “startap” tushunchasi, faoliyati, venchur fondlari orqali ularni moliyalashtirishning huquqiy asoslarini yaratish;  raqamli iqtisodiyot talablariga javob beradigan mehnat bozorini tashkil etish va uning mobilligini oshirish, yangi texnologiyalarni tezkorlik bilan o‘zlashtirish uchun mutaxassislar malakasini oshirib borish;  raqamli iqtisodiyot sohasidagi xalqaro hamkorlikni mustahkamlash, yetakchi xalqaro texnologik kompaniyalar bilan o‘zaro hamkorlikdagi loyihalarni amalga oshirish, shu jumladan, innovatsion ishlanmalar bo‘yicha zamonaviy ilmiyishlab chiqarish laboratoriyalarini tashkil etish. Xalqaro tajriba shundan dalolat bermoqdaki, bugungi kunda raqamli texnologiyalar asosan ilmiy hamjamiyat va xususiy sektorda jadal rivojlanmoqda.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
1. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Elektron tijorat to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida” 2015-yil 22-maydagi O‘RQ-385-son O‘zbekiston Respublikasi Qonunini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2015-yil 8-sentabrdagi 259-son qaroriga muvofiq Vazirlar Mahkamasi qarori.
2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoevning 2020-yil 24- yanvardagi Oliy Majlisga yo‘llagan Murojaatnomasi.
3. O’zbekiston raspublikasi prezidenti Shavkat Mirziyoyevning “Elektron tijoratni jadal rivojlantirish bo’yicha chora-tadbirlar to’g’risida”gi Qarori.
4. 2016 — 2018-yillar davrida O‘zbekiston Respublikasida elektron tijoratni

rivojlantirish konsepsiyasi.

5. E. Santarelli. Elektron tijoratning mohiyati: tranzaktsion xarajatlar muhimmi? Rossiya Boshqaruv jurnali № 3, 2004. - 36-bet.
6. Elektron tijorat: darslik. nafaqa / general ostida. tahrirlangan L.A. Bragin. - M.: Iqtisodchi, 2005 .-- S. 29.
7. . Kobelev O.A. Elektron tijorat: darslik / nashr. prof. S.V. Pirogov. – 2-nashr, qayta ko'rib chiqilgan. va qo'shing. - M .: "Dashkov va Ko" nashriyot-savdo korporatsiyasi, 2006. - S. 14.
8. Yurasov A.V. Elektron tijorat asoslari, Hotline-Telecom, Moskva, 2007 yil
9. The Complete E-Commerce Book: Design, Build & Maintain a Successful Web-Based Business.
10. Elektron tijorat: darslik. nafaqa / general ostida. tahrirlangan L.A. Bragin. -

M.: Iqtisodchi, 2005 .-- S. 29.

11. E-COMMERCE ADVANTAGES AND DISADVENTAGES http://www.yourarticlelibrary.com/essay/e-commerce/essay-on-e-commerce-meaning-advantages-and-disadvantages/64218
12. ELEKTRON TIJORATNI JADAL RIVOJLANTIRISH CHORA TADBITLARIhttp://uza.uz/uz/documents/elektron-tijoratni-jadal-rivojlantirish-chora-tadbirlari-to--14-05-2018
13. https://www.docracy.com/0r1fbzhh5h9/e-commerce-terms-and-conditions