“Elektron ta’lim” – “Электронное обучение” – “E-learning” December-2020,Volume 4 issn2-181-1199

“Elektron ta’lim” – “Электронное обучение” – “Electronik edication” December-2021,volume 5,№4 ISSN2-181-1199
http://ej.nspi.uz//
64
 
Ключевые слова. Виртуальная реальность, учебные программы по 
виртуальной реальности, мышление, творчество, методы и инструменты 
обучения. 
Keywords. Virtual reality, virtual reality curricula, thinking, creativity, 
teaching methods and tools. 
Kirish. Pedagogika va psixologiyada, ayniqsa didaktika va tarbiyaviy ta’sirlar 
amaliyotiga oid virtual haqiqat bo‘yicha real tadqiqotlar juda kam. Albatta, buning 
asosiy sabablaridan biri bu tadqiqotlarning nafaqat mamlakatimizda, balki xorijda 
ham murakkabligi, moddiy xarajatlarining yuqoriligidir. A.E. Voiskunskiy virtual 
reallikdan (VR) foydalanish zonalarini kengaytirish zarurligini ta’kidlab, shunday 
deb yozgan edi: “O‘rganish psixologiyasi yoki ta’lim psixologiyasi oldida katta 
hajmdagi vazifalar turibdi. Hozirgi vaqtda mashg’ulotlarni tashkil etish usullari, 
shu jumladan professional va guruh mashg’ulotlari faqat virtual muhitda 
o‘rganilmoqda ... ”[1]. 
Adabiyotlar tahlili. 1966 yilda Ivan Sazerlend tomonidan virtual shlem 
(videoshlem) prototipi ixtiro qilinganidan beri uning "hayoliy" yoki virtual 
olamlarni yaratish g’oyalari, 1989 yilda Jaron Lanier tomonidan dasturlashda 
"virtual reallik" (VR) atamasi qo‘llanilishi, bu kontseptsiya juda ko‘p ma’nolarga 
ega: Internetda ishlashdan tortib murakkab texnik qurilmalar - virtual reallik 
shlemlari, xonalar, sensorlar, trekerlar, giroskoplar, servo kostyumlar va boshqalar 
yordamida immersiv 3-D axborot muhitini yaratishgacha. Pedagogikada VR 
asosan talaba ma’lum ma’lumotlarni olishi, aloqalar o‘rnatishi, ilmiy, ta’lim va 
loyiha faoliyati elementlarini o‘rnatishi mumkin bo‘lgan maxsus axborot maydoni 
sifatida qo‘llaniladi. Masalan, ilmiy ishlar, maqolalar, ijodiy materiallar, foto va 
video materiallar, olimlarning turli tarixiy davrlardagi xotiralari, zamonaviy 
axborot interaktiv resurslari, virtual muzey-kutubxonani yaratish tajribasi qiziq 
tuyuladi [2].
Interaktivlik elementlariga ega bo‘lgan bunday axborot resurslarini 
("ma’lumotlar bazalari" kabi) yaratish zamonaviy ta’limning muhim yo‘nalishi 

---