Elektron to`lovlar tizimida axborotlarni himoyalash

Mavzu:ELEKTRON TO`LOVLAR TIZIMIDA AXBOROTLARNI HIMOYALASH
Fan o`qituvchisi:Shodmonov . J Bajardi:Bektemir Omonov

• Elektron to`lovlar tizimi asoslari
• Elektron to`lovlar tizimi deb bank plastik kartalarini to`lov vositasi sifatada qo`llanilishidagi usullar va ularni amalga oshiruvchi sub’ektlar majmuasiga aytiladi.
• Plastik karta — shaxsiy to`lov vositasi bo`lib, u mazkur vositadan foydalanadigan shaxsga tovar va xizmatlarni nakdsiz pulini to`lash, bundan tashqari bank muassasalari va bankomatlardan nakd pulni olishga imkon beradi. Plastik kartani to`lov vositasi sifatida qabul qiluvchilar, savdo va xizmat ko`rsatuvchi korxonalar, bank bo`limlari hamda boshqalar shu plastik kartalarga xizmat qo`rsatuvchi qabo`l qiluvchilar tarmog`ini tashkil etadi.

• Elektron to`lovlar tizimini yaratishda plastik kartalarga xizmat ko`rsatish qonun-qoidalarini ishlab chiqish va ularga rioya qilish asosiy masalalardan biri bo`lib hisoblanadi. Ushbu qoidalar nafaqat texnikaviy (ma’lumotlarni standartlash, uskunalar va boshqalar), balki moliyaviy masalalar (korxonalar bilan hisoblarni bajarish tartibi)ni xam qamrab oladi.
• Elektron to`lovlar tizimi bilan birgalikda faoliyat ko`rsatadigan bank ikki, ya’ni bank-emitent va bank-ekvayer toifasida xizmat ko`rsatadi:
• Bank-emitent plastik kartalarni ishlab chiqaradi va ularning to`lov vositasi sifatida qo`llanilishiga kafolat beradi.

• ElektrBank-ekvayer savdo va xizmat ko`rsatuvchi tashkilotlar tomonidan qabo`l qilingan to`lovlarni bank bo`limlari yoki bankomatlar orqali amalga oshiradi.
• on to`lovlar tizimining faoliyatini quyidagidek tasavvur qilish mumkin:

Тўлов тизимининг жараёнли тармоғи
Банк тўловлари
КҲ
КҲ
КҲ
КҲ
КОРХОНАЛАР
КАРТА
Карта соҳиби ҳисоби
Корхона ҳисоби
БАНК-
ЭМИТЕНТ
БАНК-
ЭМИТЕНТ

• Xozirgi kunda avtomatlashtirilgan savdo POS (Point-Of-Sale — sotilgan joyda to`lash)— terminali va bankomatlar keng tarqalgan.
• PQS-terminalda plastik kartadan ma’lumotlar o`qiladi va mijoz o`z PIN-kodi (Personal Identification Number identifikasiyalovchi shaxsiy nomer)ni kiritadi va klaviatura orqali to`lov uchun zaruriy qiymat teriladi.
• Agar mijozga nakd pul kerak bo`lsa, bu holda u bankomatdan foydalanishi mumkin.
• Ushbu jarayonlarni bajarishda