Elektronika asbobsozlik
Download 1.01 Mb. Pdf ko'rish
|
signallarni sinxron detektorlash usuli yordamida qayd qilishni organish
- Bu sahifa navigatsiya:
- 1.5. Sinxron detektorlsh usulining foydali signallarni xalaqit beruvchi
|
21
signallar fonida o’lchashda qo’llanilishi. Butun o’lchashlar sistemasida foydali signallarni xalaqit beruvchi signallardan ajratib olish juda katta ko’rsatkich hisoblanadi. Sinxron detektorlash foydali signallarni xalaqit beruvchi signallardan ajratib olishning bir samarali usuli hisoblanadi. O’lchanayotgan signalda xalaqit beruvchi signal: doimiy tàshkil etuvchida (f п
п =(1/k) f c ), asinxronda (f п f c ),yuqori garmonikada (f п
c ), impulsli va ixtiyoriyda bo’lishi mumkin. Foydali signallarni xalaqit beruvchi signallardan ajratib olish xalaqit beruvchi signallar darajasi qancha ko’p bo’lsa shuncha ko’p vaqt yo’qotilishi bilan bog’liq [19]. Sinxron detektorlash yordamida foydali signallarni xalaqit beruvchi signallardan ajratib olishda qo’shimcha o’zgaruvchi paydo bo’ladi, sinxron detektorning chiqish tokida ba’zan va doimiy qo’shiluvchi kombinatsion chastota f п
kf c qancha amplitudasi katta bo’lsa xalaqit beruvchi signallar darajasi yuqori bo’ladi. Sinxron detektorning chiqish tokidagi o’zgaruvchan qo’shiluvchini kamaytirish uchun inersion tekislovchi filtrlardan foydalaniladi. Bu filtrlarning vaqt doimiysi qancha katta bo’lsa, sinxron detektorning chiqish tokida berilayotgan o’zgaruvchan qo’shiluvchining chastotasi kichik bo’ladi va uning amplitudasi shancha katta bo’ladi. Sinxron detektorlarning chiqishida inersion tekislovchi filtrlarning o’lchash jarayoni davomiyligi ortadi va filtrlar doimiy vaqtining 3-4 dan kam bo’lishi mumkin emas. Inersion tekislovchi filtrlarni rezonans va boshqalar bilan birga qo’llash mumkinligini ko’rsatish mimkin, umumiy xolda foydali signallarni ajratish vaqtini qisqartirib bo’lmaydi. Foydali signallarni xalaqit beruvchi signallardan ajratish vaqtini qisqartirish maxsus qabullardan fodalanganda ba’zi hollarda mumkin [20]. Signal vektorini o’lchashda jarayon davomiyligini qisqartirish mavjud xalaqit beruvchi signallarda o’lchanayotgan signal chastotasini kamaytirish asosan muhim va xalaqit beruvchi signal chastotasini. Sinxron detektorlarning chiqishida inersion 22
filtrlarning vaqtini radiochastotalarda hisobga olmasa ham bo’ladi, lekin tovushli va sanoat chastotalarida tekislovchi filtrlarning inersionligi o’lchash jarayoni davomiyligi ta’siriga e’tiborsizlik bilan qarab bo’lmaydi. Asosan tekislovchi filtrlarning inersionligi sinxron detektor infrapast chastota va asinxron xalaqit beruvchi signalda ishlaganda, qachonki xalaqit beruvchi signal chastotasi sinxron chastota(foydali signal chastotasi)ga yaqin bo’lganda kuchli ta’sir qilishidan gapirish mumkin. Bunday hollarda o’lchash jarayoning davomiyligi kamaytirish uchun chiqish zanjiriga yordamchi qo’shimcha kompensatsion kuchlanish berish va detektorlangan signalning yarim to’lqinini qo’shish mumkin [21]. Bir qancha sinxron detektorlar vaqt parametrlari bo’yicha o’zgaruvchi to’g’ri chiziqli elementga ega, ular uchun superpozitsiya prinsipini qo’llaymiz; shunday qilib, bir vaqtda bir nechta turli ko’rinishdagi xalaqit beruvchi signallarning yig’indi ta’sirini sinxron detector uchun olish mumkin, xar bir xalaqit beruvchi signal yig’indi ta’siri alohida. O’lchanayotgan signalda doimiy qo’shiluvchisi bor bo’lganda sinxron detektorning ishlashini qatab chiqamiz yoki o’lchanayotgan signal ifodasi quyidagicha ko’rinishda bo’lsin: u(t)=E+ i=1 n U iM sin (i t+ i ), (1.21) bu erda Е – o’lchanayotgan kuchlanishga doimiy. Bitta yarim davrli releyli sinxron detektorga vaqt bo’yicha o’tkazuvchanligi o’zgaruvchi qonunyatga (1.21) ko’rinishdagi kuchlanishni beramiz. U holda tok: i(t)=u(t) y(t)= E+
i=1 n U iM sin (i
t+ i )] 1/2R [1+4/
k=1,3,5... 1/k sin k t],
yoki, qavslarni ochsak, i(t)= E 1/2R+1/2R i=1
n U iM sin (i t+ i )+E/2R 4/
k=1,3,5... 1/k sin k t+ i=1
n U iM sin (i t+ i ) 1/2R 4/
k=1,3,5... 1/k sin k t. (1.22) doimiy qo’shiluvchi uchun sinxron detektorning chiqish tokini oson topish mumkin:
I_=E/2R+1/ R i=k=1,3,5,... n U
/k cos i . (1.23) Ifoda (1.23) dan bitta yarim davrli releyli sinxron detektorning chiqish tokidagi doimiy qo’shiluvchi kirish signalining doimiy tàshkil etuvchisi
23
ko’rinishidagi xalaqit beruvchi signaldan aniqlanadi. Shunday qilib, bitta yarim davrli releyli sinxron detektordan o’lchanayotgan signalining doimiy tàshkil etuvchisi ko’rinishidagi xalaqit beruvchi signallarda foydalanib bo’lmaydi, chunki bitta yarim davrli releyli sinxron detektorning o’tkazuvchanlik zanjirida doimiy tàshkil etuvchisi chiqish tokida doimiy qo’shiluvchini xosil qiladi, o’lchanayotgan signalning doimiy tàshkil etuvchisiga proporsional ravishda yoki xalaqit beruvchi signal [22]. Garmonik sinxron detector uchun vaqt bo’yicha o’tkazuvchanlik zanjirida sinusoidal qonun bo’yicha o’zgaruvchi chiqish toki: i(t)=u(t) y(t)=[E+ i=1 n U iM sin (i t+ i )] Y M sin
t,
yoki, qavsni ochsak: i(t)=EY
M sin
t+1/2Y
M U 1M cos i -1/2Y M U iM cos (2
t+ i )+
+Y M sin t i=2 n U iM sin (i
t+ i ). (1.24) Bu erdan garmonik sinxron detektorning chiqish tokiga doimiy qo’shiluvchisi: I_=1/2 Y
M U iM cos i . Ifoda (1.24) dan garmonik sinxron detektorning chiqish toki ifoda (1.23) dan releyli sinxron detektorning chiqish tokidan farq qiladi, ifoda (1.24) dan chiqish tokiga doimiy qo’shiluvchi aktiv komponentasi o’lchanayotgan signalning faqat birinchi garmonikasi bilan aniqlanadi, a kirish signali doimiy tàshkil etuvchisi xalaqit beruvchi faqat bitta o’zgaruvchan chiqish signali tokiga qo’shiluvchi sinxron chastotani xosil qiladi [23].
|
