Elektronika asbobsozlik

1.2. Sinxron detektorning fazasezgirligi moslashtiriladigan ish rejimi. 

Sinxron 

detektorning 

fazasezgirligi 

moslashtiriladigan 

ish 

rejimida 

o’lchanayotgan  kirish  signali  chastotasi  vektor  kommutatsiyasining  sinxron 

chastotasiga 



=



с

.  Tayanch  signali  y’(t),  qandaydir  manbaada  xosil  qilinuvchi 

vector kommutatsiyasi y(t) va o’lchanayotgan signal x(t).  

Garmonik  sinxron  detektorning  kirishiga  vector  kommutatsiyasi  y(t)=Y

M

  sin 



c

t (1.1) ko’rinishdagi sinusoidal o’lchanadigan signal berilgan bo’lsin (chastotasi 

vector kommutatsiyasi chastotasiga teng 



с

) 

x(t)=X

M

 sin (



c

t+



).                                         (1.8) 

U holda chiqish signali 

z(t)=c X

M

 sin (



c

t+



) Y

M

 sin 



c

t, 

yoki  

z(t)=c X

M

Y

M

/2 



cos 



 - cos(2



c

t+



)



.                              (1.9) 

Agar  (1.8)  signal  bitta  yarim  davrli  releyli  sinxron  detector  kirishiga  (1.4) 

vector kommutatsiyali signal berilsa, unda chiqish signali: 

z(t)=c X

M

 sin (



c

t+



) Y

M

/2 



1+4/



 



k=1,3,5,...



1/k sin k



c

t



, 

yoki almashtirishlardan keyin 

z(t)=c X

M

Y

M

/



 



cos 



 - 2/



 sin (



c

t+



) – cos(2



c

t+



)+



k=1,3,5,...



1/k 



cos



( k – 1) 



c

t – 



 – cos 



(k+1) 



c

t+



,                                (1.10) 

(1.9),  (1.10)  ifodalarda  ko’rinadiki,  sinxron  detektorning  chiqish  signali 

vector kommutatsiyasi 



С

  va  o’chanayotgan  kirish signali 



  chastotalari tengligi, 

garmonik  sinxron  detektorlar  uchun  o’lchanayotgan  signalning  aktiv  vector 

komponentasiga proportsional bo’lgan doimiy qo’shiluvchidan tàshkil topgan: 

Z_=cX

M

Y

M

/2 cos 



; 

Bitta yarim davrli releyli uchun 

---

11 

 

Z_= cX

M

Y

M

/



 cos 



. 

Demak, 



=



с

 shartli sinxron detektorlar fazasezgirligi moslashtirilgan takibli 

yoki sinxron detektorlar fazasezgirligi moslashtirilgan rejimda [7]. 

Garmonik va releyli sinxron detektorlarning kirishiga sinusoidal bo’lmagan signal 

berilgan xoldagi tarkibini qarab chiqamiz: 

x(t)=X_+



i=1

n

 X

iM

 sin (i



c

t+



i

).                             (1.11) 

Agar  (1.11)  signal  (1.1)  ko’rinishdagi  vector  kommutatsiyaga  ega  bo’lgan 

garmonik sinxron detector kirishiga berilsa, u holda chiqish signali: 

z(t)=c



X_+



i=1

n

 X

iM

 sin (i



c

t+



i

)



 Y

M

 sin 



c

t, 

yoki almashtirishlardan keyin: 

z(t)=cX

iM

Y

M

/2 cos 



1

 – cX

1M

Y

M

/2 cos (2



c

t+



1

)+cX_Y

M

sin 



c

t+cY

M

/2  



i=2, ...

n

 X

iM

/i 



cos 



(i-1) 



c

t+



i



 – cos[(i+1) 



c

t+



i



.             (1.12) 

Bitta  yarim  davrli  (1.4)  vector  kommutatsiyaga  ega  bo’lgan  releyli  sinxron 

detectorga (1.11) ko’rinishidagi signal berilsa chiqish signali: 

z(t)=c 



X_+



i=1

n

 X

iM

 sin (i



c

t+



i

)



 Y

M

/2 



1+4/



 



k=1,3,5, ...



 1/k sin k



c

t



, 

Shunday  qilib,  garmonik  va  releyli  sinxron  detektorlar  tarkibi  sinusoidal 

kirish  signallarida  deyarli  bir  xil.  Ammo  garmonik  sinxron  detektorlarga  (1.11) 

ko’rinishidagi  sinusoidal  bo’lmagan  kirish  signali  berilsa  chiqish  signali  z(t)ga 

doyimiy qo’shiluvchi chastota bo’yicha sinxron sinusoidal vektor kommutatsiyali 

(1.12)  faqat  bitta  garmonikali  o’lchanayotgan  kirish  signalining  aktiv 

komponentasidan tàshkil topadi.  

Releyli sinxron detektorlar holida chiqish signaliga doiymiy qo’shiluvchi ham 

sinusoidal  bo’lmagan  yuqori  garmonikali  aktiv  komponentadan  tàshkil  topadi. 

Garmonik  sinxron  detector  fazasezgirligi  moslashtirilgan  rejimda  releyli  sinxron 

detektorlarga  nisbatan  yuqori  chastotaviy  tanlovga  ega  deb  xulosa  qilish 

mumkin.Bitta  yarim  davrli  sinxron  detektorlarda  chiqish  signaliga  doimiy 

qo’shiluvchi kirish signaliga doimiy qo’shiluvchi kabi aniqlanadi [8]. 

---

12 

 

Yuqorida  aytib  o’tilganlardan  xulosa  qilish  mumkinki,  fazasezgirligini 

moslashtiruvchi  rejim  eng  ko’p  foydalaniladigan  rejimdir;  ba’zan  uni  sinxron 

boshqarish rejimi deb ham ataladi. 

Ushbu bitiruv malakaviy ishida bizning sinxron detector  (УПИ-1) aynan shu 

rejimda  ishlaydi,  bu  rejim  sinxron  detektorlar  ish  rejimining  eng  sezgir  rejimi 

hisoblanadi.