Elektronika va avtomatika

3. CircuitDesignSuite – Multisim elektron sxemalarni kompyuterdagi modellash tasvirida keltirilgan optoelektron elementlar


3.1. Multisim dasturida kompanentlarni kutubxonadagi tayanch ma’lumotlar.
Multisimda komponentlarni tayanch ma’lumotlarini uch darajali kutubxonasi mavjud elektr sxemalarini loyihasini yaratish uchun: bosh ma’lumotlarni tayanch qismi (Master Database) da hamma kirsa bo’ladigan dasturiy kompleksni asosiy komponentlari joylashgan bu tayanch ma’lumotlardan komponentlar haqida axborotlarni o’qish mumkin.
Ma’lumotlarni foydalanuvchilar uchun tayanch qismida (User Database) kompyuterdan foydalanuvchini kundalik ishjiga mos keladi bu ma’lumotlarni tayanch qismi komponentlarni saqlash uchun mo’ljallangan, ularni umumiy kirish mumkin bo’lgan sharoitda namoyish qilish yaxshi emas.
Korporotiv tayanch ma’lumotlar (Corporate Database) o’sha komponentlar uchun mo’ljallanganki ulardan tarmoqga kiruvchi boshqa foydalanuvchilar ham foydalaniushi mumkin.
Tayanch ma’lumotlarni boshqarish vositalari komponentlarni ko’chirish bitta joyga birlash tirishi mumkin va ularni tahrir qilishi ham. Ma’lumotlarsiz o’tgazuvchini ochish uchun Tools / Database / Database Manager tanlash kerak. Komponentlarni tahrir qilish uchun ularni foydalanuvchilar yoki korporativ tayanch ma’lumotlardan nusxa ko’chirish kerak bo’ladi.
Tayanch ma’lumotlarni barcha komponentlari gruppa (groups) larga bo’linadi ular esa o’z navbatida oilalarga (families) bo’linadi. Komponentlarni o’tgazgichida (Component Browser) komonentlarni bayoni modeli, ko’rpusi hili, ishlab chiqaruvchilari aks etadi.
Qachonki foydalanuvchi komponentni tanlab uni sxemaga joylashtirsa, loyihada uni nusxasi yaratiladi. Komponentani nusxasidagi barcha o’zgarishlar u komponent bo’yicha saqlanayotgan tayanch ma’lumotlardagi axborotlarga teginmaydi tayanch ma’lumotlardagi komponentlarni bevosita agar o’zgartirsak shunda mavjud bo’lgan komponentlarni nusxasi qanday bo’lsa shunday qoladi. O’zgarishga shu hildagi yangi komponentlargina uchraydi.
Loyiha sxemalarini saqlashda komponentlar haqidagi butun axborot Multisim ni tegishli faylida saqlanadi sxemani fayli yuklanishida boydalanuvchi yuklangan komponentlarni qanday saqlangan bo’lsa o’sha ko’rinishda qoldirishi mumkin yoki shunga o’xshash nomlar bilan tayancha ma’lumotlardagi komponentlarni yangilash mumkin.
Multisim komponentlarni ikkita toifasi bilan ish bajaradi: real (real) va virtual (virtual). Real komponentlarda virtuallardan farqli ravishda ishlab chiqiluvchi zavod tomonidan beriladigan o’zgarmaydigan nominal qiymatlarni qat’iy ma’lum parametrlari mavjud. Virtual komponentlar elektr sxemalarni faqat modellash va emulatsiyasi uchun foydalaniladi. Foydalanuvchi hohlagan yoki idealga yaqin parametrlarni ular uchun tayinlashi mumkin.
Multisim da komponentlarni boshqacha sinflanishidan foydalaniladi: analogli, raqamli, aralash (analog – raqamli), radio chastotali, elektro mexanik, animerlangan, inter faol, parametrik va virtual uch o’lchamli komponentalar. Xususan inter faol komponentlar elektr sxemalarini tahrirlash darchasida ularni o’rnatilishida foydalanuvchini harakatlariga javob berishi mumkin komponentlar qaynoq klavish deb ataladiganlar yordamida boshqarilsa har bir bunday element ostida ko’rastilgan. Bu parametrlarni o’zgarishi darhol imunerlash natichasida aks etadi.
Animerlangan komponentalar sxemalarni ishlash vaqtida (emulyatsiya) o’z hosslarini o’zgartiradi. Ularga svetodiodlar indikatorli displeylar va boshqa bazi elektron komponentalar kiradi.